Global ısınma sebebiyle son yıllarda sıklıkla lisana getirilen ‘daha az çalışıp Dünya’yı kurtarma’ görüşü pandemi ile tekrar gündeme geldi.
Yurtdışında birtakım şirketler ve velev devletler haftada 4 gün çalışmayı gündemlerine aldılar. Son olarak Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, haftanın 4 günü çalışıp, 3 günü tatil yapmanın mümkün olacağı bir çalışma planı sundu ve patronları bu mevzuda teşvik edeceklerini söyledi.
Daha evvel Microsoft, Japonya’da çalışanlarına 4 gün mesai, 3 gün tatil hakkı tanımış ve çalışanların verimliliklerinin yüzde 40 arttığını görmüştü.
Geçtiğimiz yıl da İngiliz Emekçi Partisi dört gün çalışma tasarısı sunmuştu.
Daha az çalışıp, dünyayı kurtarma görüşünü savunanlar ikiye ayrılıyor. 1. kümede taraf alan ‘yeşil büyüme’ (green growther) taraftarları daha az çalışıp, birebir maaşı alalım derken, 2. kümede konum alan ‘planlı ekonomik küçülme’ (degrowther) taraftarları ise fakat fiyatlar, çalışma saatleri ve ekonomimiz küçülürse, 2050’deki sıfır karbon maksadına ulaşabileceğimizi savunuyorlar. Yani onlara nazaran tüketimi azaltmanın tek yolu 4 gün çalışıp 4 günlük maaş almak. Ekonomik küçülme taraftarları, çalışma saatlerinden ötürü parti tüketimi artarsa, seyahat ve eşya tüketimi daha çok artacağından gelirde de bir azalmaya gidilmesi gerektiğini savunuyor.
Pandemi ve iklim değişikliği ekseninde çalışma hayatının nasıl bir değişimden geçeceğini İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKT Türkiye) Idare Konseyi Yöneticisi Ebru Dildar Edin’e sorduk.
Pandemi bize çalışma hayatı açısından ne öğretti?
Bu süreçte hem tabiatımız kendini yeniledi hem de bizler insanlık olarak mevcut koşullara adapte olurken yeni deneyimleri gözlemledik. Örneğin, salgının Türkiye’de yayılmaya başladığı birinci günden itibaren birçok şirket meskenden çalışma opsiyonunu uygulamak zorunda kaldı. Yani, firmalar da yeni sıradana bir biçimde adapte oldu.
Bundan sonra çalışma hayatı nasıl olacak?
Şirketler, pandemiden sonra süreçte kârlılığı nasıl sağlarız sorusunun üzerine ağırlaşıyor. Sürecin sebep olduğu ekonomik zararların tesirini minimize etmeye çalışacak hamlelerin planlarını yapmaya başladılar… Bu çalışmalar sırasında oluşan en büyük farkındalık ise mahsusen dijitalleşme konusunda oldu. Sürecin getirdiği sair tesirlere bakacak olursak da mahsusen; (1) tedarik zincirlerinin yerelleşmesi, (2) işlerin aksatılmadan yürümesini sağlayacak meskenden çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve (3) gelmesi beklenen olan dalgalara karşı yani potansiyel şoklara karşı hazırlıklı olunması şirketlerin gündem unsurlarını oluşturuyor.
YEŞİL TAHVİL 828 MİLYAR DOLAR
Pandemide iklim değişikliğinin rolü nedir?
Bugün ekonomik ve toplumsal ömrü neredeyse durma noktasına getiren bu pandemi sürecinde iklim bunalımının de büyük rolü var. Sadece ormansızlaştırma faaliyetleri bile salgın marazların ortaya çıkma riskinin yüzde 31’ini oluşturuyor. Bu türlü bir ortamda, şirketlerin çalışma modellerinde sadece ekonomik parametreleri değil, çevresel ve toplumsal riskleri de göz önünde bulunduran hizmet anlayışına sahip olması gerekiyor. Elbette bunun yapılış biçimi bölümden dala farklılık gösterebilir. Örneğin finans bölümünde COVID Bond üzere yeni toplumsal ve sürdürülebilir tahvil örneklerine rastlıyoruz. Pandeminin birçok memlekette kıymetli ölçüde seyrettiği mayıs ayında, yeşil, sürdürülebilir ve toplumsal tahvil piyasasının pahası, global çapta 828 milyar ABD dolarına ulaştı. Toplumsal ve sürdürülebilir tahvil ihracatı hacimleri geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 46 artış göstermeyi başardı.
Bu da bizlere gösteriyor ki gelecek periyotta, finans kolunda sırf finansal kârlılığı değil, gezegenin ve topluluğun farkında olan eser ve hizmetlerle karşılaşacağız… Bunun yanında, üretim sahasında faal olan bölümlerin de tedarik zincirlerini kurgularken çok daha yenilikçi davranması gerekiyor.
PANDEMİDE BİLE KARBON EMİSYONU YÜZDE 8 DÜŞTÜ
Haftada 4 gün çalışma pandemi ile yine gündem oldu. Siz bu mevzuda ne düşünüyorsunuz?
Birçok bilirkişi, fikir başkanı, velev toplumsal bilimci bu bunalımın sonrasında insanlığın eski nizamına geri dönemeyeceği konusunda hem fikir. Kurulacak yeni sistemin ise nasıl olacağı işte bu noktada çok büyük değer kazanıyor.
Örneğin, salgın nedeniyle kişilerin konutta kalması, trafik yoğunluğunun azalması ve ofis işlerinin konuta alınması sonucu yakıt tüketimi yüzde 70 orantısında azaldı. Bu durum havadaki karbondi-oksit ölçüsünü aşağı çektiği için İstanbul’da hava kirliliği yüzde 36, Ankara’da yüzde 45 orantısında azaldı.
Biz SKD Türkiye olarak çok uzun yıllardır iş yapış biçimlerinin değişmesi gerektiğini savunuyoruz. Daha az araba daha az trafik hayatın yeni dinamiği olabilir. Buralara harcanan kaynaklar sürdürülebilirlik prensiplerine münâsib yeni üretim tesislerine, bu buhranın bize gösterdiği formda tarıma yönlendirilebilir.
Çatı örgütümüz Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Kurulu (WBCSD) Yöneticisi ve CEO’su Peter Bakker, çok çarpıcı bir noktaya dikkat çekiyor. Bakker, “Küresel ısınmayı 1.5 raddede sonlandırmak için 2030’a kadar karbon emisyonlarını her yıl yüzde 7 düşürmeliyiz. Dünyanın yarısının meskende kaldığı pandemi sayesinde ise yalnızca yüzde 8 düşürebildiğimizi dikkate alınca bu gayenin ne kadar güçlükle olduğunu anlıyoruz” diyor.
YEŞİL MUTABAKAT TÜRKİYE İÇİN AVANTAJ
Pandemi sonrası eski tertibe dönülürse ne olur?
Şayet toparlanma devrinde eski iktisat modeline geri dönme yanlışına düşersek, aksiyon alma açısından en azından 2-3 yıl kaybetmiş olacağız. Şu anda sıcaklık artışını 1,5 kademenin altında tutmak için yalnızca 10 yılımız var ve her geçen gün bu vakit daralıyor. Hepimizin A’dan Z’ye iş modellerini gözden geçirdiği bir devirdeyiz, yeni modeli bu gelişmelere nazaran kurabilmek açısından ben çok büyük bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Buradaki en büyük risk tahminen de bu fırsatları kaçırmak olacak.
Bir yandan da işin global iktisat boyutu var. Ekonomik darbe almış bir Avrupa Birliği kendi iktisadı yeşil tedbirler konusunda elini taşın altına sokmuşken natürel ki bundan bu türlü gereğince adım atmayan memleketlerle işbirliğini gözden geçirecek. Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı çerçevesinde AB memleketleri arasında daha yakın tedarik noktalarını tercih etmeye yönelik bir eğilim olacak. Devletimiz gerek coğrafi gerekse yapısal özellikleri göz önüne alınınca bu mutabakat sayesinde hayli avantajlı bir konuma geliyor. Türkiye’de faaliyet gösteren dallar fırsatları gerçek değerlendirebilirse, risk olarak saydığımız birçok durumu fırsata dönüştürebiliriz.
Hürriyet
