‘Adamlar yapmış’ telaffuzunu eleştiren reklâmınız çok konuşuldu. Bu reklâm sinemasını ve bayan çalışanların Dardanel için kıymetini anlatabilir misiniz?
8 Mart’taki Bayanlar Günü’nü biz Dardanel olarak geçen yıldan beri farklı bir halde kutlamaya başladık. Bayanlar iş hayatımızda, özel hayatımızda natürel ki çok değerli. Fakat Dardanel’de bizim üretimimizin bir kısmı emek ağır. Balıkları pişirdikten sonra kılçıklarını ve derilerini elle ayıklıyoruz. Makinesi yok. Dünyada da bu türlü. Öncesinde ve sonrasında yüksek teknoloji gerekiyor, onu da kullanıyoruz ancak emek ağır bir kesimiz. Balık temizleme personelliği bayanlar için çok daha uygun. Bayanlarımız bizim için çok değerli. Yalnızca fabrikada birlikte çalıştığımız bayanlar değil bizim idare takımlarına da bakılacak olursa yani yüzde 60- yüzde 40 üzere yönetici durumda üst seviye yönetici konumda pek çok bayan arkadaşımız var. Ayrıyeten onları iktisadın içine soktuğumuz için de çok memnunuz. Âlâ bir fiyatla ailelerine dayanak veriyorlar. Bence işin bu tarafı da çok değerli.
1485 BAYAN ÇALIŞAN
Kaç bayan çalışanınız var?
Bizim 2.250 civarında toplam çalışanımız var, bunun 1.485’i bayan. 2020 yılında yüzde 50 istihdamda artışımız oldu. Önümüzdeki aylarda ve yıllarda da çok önemli yatırım projelerimiz var. Bu sayı 3’e katlanacak. Ciromuzu 5 yıl içerisinde 5 kat büyütmeyi planlarken 3 kat da istihdamımızı arttırmayı planlıyoruz. Hasebiyle çok daha fazla kadınımızla birlikte çalışma imkânımız olacak.
Meskene kapandığımız geçen yıl konserve tüketiminde rekor kırıldı. Bu size nasıl yansıdı?
2020’yi yüzde 67 büyüme ile kapattık. Bizim için hakikaten bir rekor yıl oldu. Daha evvelki yıllarda yaptığımız yatırımlar çalışmalar onların da sonucunu görmüş olduk. Üretimden satış olarak Dardanel Önentaş Besin ve Niyazi Önen Besin olarak iki üretim şirketimizin net, KDV’siz 1 milyar TL’lik cirosu oldu. Bunun en kıymetli tarafı EBITDA’ya daha fazla yansıttık. EBITDA’daki artışımız tam olarak yüzde 199.225 milyon TL üzere bir EBITDA elde ettik. Alışılmış bütün bunlar bilançomuza da olumlu yansıdı. Siz, bizi uzun vakittir takip ediyorsunuz geçen yılın başlarında eksi 275 milyon Türk Lirası olan özsermayemizi de Dardanel’de 119 milyon TL, öteki şirketimizle 50 milyon TL’lik artı bir özsermaye ile kapattık. Bilanço açısından bakılırsa son derece sağlıklı, dinamik kârlı verimli, dört dörtlük bir bilanço haline geldik. Natürel çabucak borsaya da bu yansıdı. Tam 10 yıldır yakın takipte Gözaltı Pazarı’nda süreç görüyorduk. Tekrar olağan Yıldızlar Pazarı’na döndük. Şu anda Borsa İstanbul’da süreç gören 28 besin şirketi var. Onlar içinde 6’ncı sıradayız. Borsada süreç gören tüm şirketler içinde de 149-150’nci sıralardayız.
Bilançodaki bu iyileşme devam edecek mi?
2021’de yüzde 40 fiziki büyümeyi bütçeledik. Bu yüzde 40 büyümeyi sağlayacak yatırımları yapma kararımız var. Artık evvelden yaptığımız üzere kısa vadeli kaynaklarla değil daha orta vadeli kaynaklarla, ve her yatırımı da kredi süreci içerisinde kendisini geri ödemek kayıt ve koşuluyla gerçekleştiriyoruz. 2021’de 200 milyon dolar ciro hedefliyoruz. Yani 1.4 milyar Türk Lirası. Kombine bakacak olursak öbür şirketlerimizle birlikte 2 milyar TL ciro. 5 yılda bu formda büyürsek bizim 7.5 milyar TL yani 1 milyar dolarlık bir ciroya ulaşıyoruz. EBITDA’mız yüzde 15, yani 150 milyon dolar. Şirket bedeli de EBITDA 10 yahut 12 ülke riskine nazaran 1.8 ile 2 milyar dolarlık bir şirket pahasına ulaşmak istiyoruz. Bunu hem yurtiçinde büyüyerek hem de ihracat yaparak gerçekleştireceğiz. 5 yıllık projelerimiz hazır.
Dardanel’i siz yarattınız lakin başrolde ton balığı var. Yanlışsız mu?
Gerçek. Ton balığı çok değerli bir protein. Dünyada 5 milyon ton civarında okyanuslarda avcılığı var. Dünyanın üçte ikisi okyanuslar ve burada yapılan en kıymetli avcılık ton balığı avcılığı. Bu balıkların yüzde 99’u konserve sanayiinde kullanılıyor. Fakat bu bizim ülkemizde ihmal edilmiş bir dal. Hem üretim hem de tüketim açısından. Biz Dardanel ile bu işe başladık. Dünyada 1 kişi ortalama 3 kilogram civarında bir ton balığı tüketimi yapıyor. Türkiye’de “0” idi bu sayı. Dardanel ile birlikte biz tanıtım yapa yapa, insanlarımıza denete denete, anlata anlata şu anda 200 gramlara geldik. Gidecek çok yolumuz var. İş planlarında bir kiloyu işaret ediyoruz. Yani çok kolay değil alışkanlıkları değiştirmek de çok kolay değil. Ton balığında yalnızca konserveyi açıp tüketme değil, yemeklerin içerisinde kullanarak tıpkı et yahut beyaz etle yapılan işler de yapılabiliyor. Yani bu pazar büyüyecek. Biz deniz eserleri kategorisindeyiz. Bu kategoride yapacak o kadar çok iş var ki. Yalnızca konserve değil. Dondurulmuş eserler, işlenmiş öbür örneğin füme eserler, havyarından, tuzlu balıklarına kadar Dardanel markasıyla tüketicilerimize ulaştırmayı hedefliyoruz.
Geçtiğimiz günlerde toplumsal medyada çalışanlarınızın üretimde eldiven kullanmaları tenkit aldı. Bu hususa açıklık getirir misiniz?
Balıklar gemide avlandıktan sonra eksi 40 derecede donduruluyor. Donmuş balıklar -20 derecede büyük nakliye gemileriyle Çanakkale Limanına getiriliyor. Evvel depolarımıza alıyoruz sonra ileri derecede teknoloji içeren bir proses ile pişiriyoruz. Sonra kılçık ve derileri el ile alınıyor. Daha evvel eldiven denedik. Fakat sakıncaları oluyor. Parçalanmalar yaşanıyor, eldiven kesimlerinin etin içine karışma mümkünlüğü var. Bütün dünyada bu halde yapılıyor. El paklığı ve dezenfekte edilmesi ayrıyeten önemli bir süreç ve ağır biçimde takipte. Masalarda daima ellerini dezenfekte edecekleri sular var ve daima değiştiriliyor. Bu süreç büsbütün besin kodeksi üretim sürecine uygun. Bizim elle dolum yaptığımız eser ise toplam üretimin yüzde 1’inden daha az. Günde 1 milyon 200 bin adet konserve kutusu dolduruyoruz. Bunun elle yapılması aslında mümkün değil. Makineler devrede. Ancak tüm eserlerimiz 121 derecede sterilize ediliyor. Konservede, ette, balıkta vs mikrobiyolojik bakımdan risk sıfır. Biz kutuların içerisine yağ yahut sadece su ve bir ölçü da deniz tuzu koyuyoruz. Hiç hami ve katkı hususu yok. Dünyada en doğal protein ton balığında.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Pekala ya sürdürülebilirlik. Bu hususta neler yapıyorsunuz?
Temel sorun bu işin sürdürülebilir olarak devam etmesi. Bunda da dünyada pek çok kuruluş var avcılıklarını balıkların üreme çoğalma vakitlerini da göz önüne alarak yapıyorlar. Tüm süreçleri denetim ediyorlar bir kadro kotalar kısıtlamalar getiriyorlar. Biz de bunlara uyan sertifikaları olan bir firmayız. Hasebiyle o tarafıyla de son derece içimiz rahat bir üretim süreci uyguluyoruz.Sektörde 37 yılı geride bırakan bir şirket olarak, tüketicilerinden aldığı tüm geri bildirimleri, Ar-Ge çalışmalarıyla hayata geçiriyor. Bunun en yakın örneği kolay açılan kapak. O kapak sterilize edilebilir olmalı, yüksek ısıya dayanabilmeli… Bunun Türkiye’deki patentini de alan Dardanel, müşteri tecrübesine paha katan yeniliklerine devam ediyor.
YENİ ESERLER
Deniz eserleri konusunda bir ıslahat yapacağına inandığımız kolay pişir ismi altında dondurulmuş deniz eserlerini piyasaya vereceğiz. 6 çeşit eserimiz olacak. Bunların en enteresanları hazır makarnalar. Siz poşetin içerisindeki donmuş eseri alıp tavanıza koyup 8 dakika sonra beş yıldızlı bir İtalyan restoranındaki lezzeti ile içinde sosu, karidesi kalamarı midyesi ile makarna çeşitlerimizi hazırlayacaksınız. Ayrıyeten Türk halkının çok sevdiği restoranlarda yediğimiz sarımsaklı karidesi sosuyla birlikte bulabileceksiniz. Bir de Akdeniz metodu çipura, beyaz soslu somonuz olacak.
İsminiz ve soyadınızın birinci harlerinden bir sandviç markası yarattınız. Nasıl gidiyor sandviç işi?
Temel ton balıklı sandviçleri yapmak üzere kurduk. Benimle alay edenler dalga geçenler oldu lakin bugün itibariyle 100 bin adet günde sandviçi Türk tüketicisine satıyoruz. Dudullu organize endüstride bu işle ilgili bir fabrikamız var ve 300 çalışanımız var. Orada yeni bir yatırıma gittik. Yeni fabrikamızı 15 Nisan’da devreye sokuyoruz. Japonya’dan makinalarını getirdik. Çeşidi de artırıp günlük kapasitemizi 300 bin adet sandviçe çıkaracağız. Sizin piyasada gördüğünüz bilhassa akaryakıt istasyonları ve kahve zincirlerindeki pek çok sandviçi biz üretiyoruz.
15 NİSAN’A SUŞİ!
Dudullu tesisleri nde bir de suşi fabrikamız devreye giriyor. Burada büyük bir inovasyona imza atıyoruz. Know-how’ını Japonlardan aldığımız raf ömrü 7 gün olan ancak lezzeti üretildiği birinci gün üzere olan suşiler üreteceğiz. Suşilerimizi 15 Nisan’dan itibaren marketlerimizde Türk tüketicisi ile buluşturmuş olacağız.
Hürriyet
