Teknolojinin gelişmesiyle ferdî datalar de çok kıymetli bir yana konumlandı. Son devrin en büyük tartışmalarından biri ise zatî dataların müsaadesiz olarak mütemadi toplanması ve işlenmesi. Bu, kimi devir mütemadi kullandığımız toplumsal medya pratikleri ile oluyor kimi devir da günlük hayatın işleyişi içerisinde. Ama kimse bu dataları istediği üzere toplayamaz, kaydedemez ve pazarlayamaz. 2016’da yürürlüğe giren Şahsî Olguları Müdafaa Kanunu’na (KVKK) nazaran kamera yahut ses kaydı alan işletmeler ve kurumlar buna ait bir aydınlatma metni bulundurmak zorunda. Kanuna nazaran bu metin, manzaraların ve donelerin kimin tarafından toplandığını, nasıl koruma edildiği ve vatandaşın done sorumlusuna nasıl başvuracağı açıkça belirtilmeli.
ARADIK BULAMADIK
Mütehassıslar ise hem büyük işletmelerin hem de küçük esnafın bu durumu ihlal ettiğini, velev farkında olmadığını söylüyor. Biz de bunu incelemek için birinci olarak Bayrampaşa’da bulunan bir AVM’ye gittik. Manzara ve ses kaydı yapan kameraları gördük lakin aydınlatma metnini aramamıza karşın bulamadık. Işçiye sorduğumuzda ise o denli bir metinden haberlerinin olmadığını belirttiler. AVM’deki mağazalarda da durum farksızdı. Yalnızca AVM’deki market, tüm haberlerin olduğu aydınlatma metnini girişe asmıştı.
EHLIYETSIZ METİNLER
Çarşı esnafın da manzara farksızdı. İstanbul Eyüp’te eczane, bakkal, kasap ve beyaz eşya bayilerinde aydınlatma metnine rastlayamadık. Bu, Üsküdar ve Çekmeköy’de de birebirdi. Bir kaç esnaf, ‘7/24 kamera kaydı yapılmaktadır’ yazısını gösterdi lakin bilirkişiler bunun gayrikâfi olduğunu, işletmelerin para cezaları ile karşı zıdda geldiğini söylüyor. Birden fazla esnaf ise kayıt altına alınan olgularının tam olarak nerede saklandığından emin değil.
Yalnızca girdiğimiz bir markette aydınlatma metinleri tüm detayları ile nokta alıyordu.
180 BİN LİRA CEZASI VAR
KVKK kapsamında getirilen zorunlulukların işletmeler ve vatandaşlar tarafından hâlâ tam olarak anlaşılmadığını söyleyen avukat Sefa Karcıoğlu, “Bazı yükümlülükler çok fazla ertelendi. Son olarak pandemi hasebiyle tekrar ertelemeler oldu. Bunlar daha çok VERBİS ile ilgili. KVKK’nın done sorumlularına ait getirdiği en kıymetli yükümlülüklerden biri de aydınlatma yükümlülüğü. Bu yükümlülük ertelenmedi. Aydınlatma yükümlülüğünün ihlal edilmesi, kanuna münasip bir formda aydınlatmanın yapılmaması halinde verilecek idari para cezası 9 bin13 TL ile 180 bin 264 TL arasında. Saklı kamera ve ses kaydı alınamaz. Ayrıyeten kaidelerin oluşması halinde cezası da var. Son olarak Türkiye’de faaliyet gösteren Amazon Türkiye’ye aydınlatma yükümlülüğünü bölgesine getirmediği için 100 bin lira ceza kesildi” diye konuştu.
ECZANEYE 60 BİN LİRA ‘YETKİSİZLİK’ CEZASI
Burada en kıymetli noktanın şahsî olguların nasıl korunduğu olduğunu söyleyen Sefa Karcıoğlu, “Şirketler elinde çok sayıda done bulunduruyor ve bunların kimileri kişisel nitelikli doneler. Bu donelerin korunması noktasında kimi yükümlülükler var. Sıhhat, biyometrik olgu, diyaneti haberler ve sendika üzere kişisel nitelikli doneleri işlemek için açık istek ve ispat gerekiyor. Bunun ihlali durumunda tekrar 1.8 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanıyor. Geçtiğimiz günlerde bir eczaneye ‘Medula’ sitemini eşine kullandırdığı için 60 bin lira ceza kesildi. Medula sistemine teşebbüs salahiyeti olmayan eczacının eşi hakkında da savcılığa cürüm duyurusunda bulunuldu. Bu bütün işletmeler için tasdikli. Farklı departmanlar bile salahiyeti olmayan habere erişemez” biçiminde konuştu.
Hürriyet