Teknolojinin günümüzdeki iki devi Apple ve Facebook, 2014’ten beri eserleri ve iş modelleri üzerinden kıyasıya rekabet halindeler. Bu rekabet hatta savaş, son aylarda bir yasal uyuşmazlığa dönüştü. O denli ki, Apple’ın Facebook’u geçersiz haber sağlayıcı olarak nitelendirmesi ve kullanıcıları gözetlemekle suçlaması üzerine Facebook’un Apple’ı mahkemeye vereceği haberleri basına yansıdı.
Gelin olaylara en başından ayrıntılı bir biçimde bakalım. İşte rekabetin başladığı vakitten beri yaşanan her şey…
Dünyanın en çok kazanan şirketlerinden Apple’ın CEO’su Tim Cook ve Facebook’un CEO’su Mark Zuckerberg ortasındaki savaş 2014’ten beri devam ediyor. Aslında Facebook ve Apple ortasında her ikisinin de teknoloji devi olması dışında öteki bir ortak özellik yok. Apple’ın en büyük rakibi Microsoft iken Facebook’un en büyük rakibi ise Google olarak biliniyor.
Pekala fakat neden bu iki dev şirket ve başlarındaki beşerler rekabet halinde?
Zuckerberg ve Cook ortasındaki çekişme Cook’un Facebook’un iş modelini eleştirmesiyle başladı. Apple CEO’su 2014’te Apple’ın data kapalılığını anlattığı açık mektubunda “Bir internet uygulaması fiyatsız ise siz müşteri değil, ürünsünüzdür” tabirlerini kullandı ve ne olduysa bu kelamlardan sonra oldu.
Facebook kurucusu Mark Zuckerberg, bu göndermeye karşı sessiz kalmayarak, “Apple telefon alınca onlar için kıymetli hale gelmiyorsunuz. Bedelli olsaydınız Apple eserlerinin fiyatları bu kadar uçuk olmazdı” formunda karşılık verdi.
Cambridge Analytica skandalı ile arbede doruk noktasına ulaştı
Bu atışmanın akabinde bir mühlet sessiz kalan taraflar, 2018’de yeniden Tim Cook’un sarf etiği birtakım kelamlar üzerine karşı karşıya geldi. Cook, The Washington Post’tan Allie Caren’a verdiği röportajda, Facebook’un data skandalı ile ilgili sorulara sert cevaplar vererek sönmüş ateşi tekrar harladı.
Cook, “Facebook’un pozisyonuna siz düşseydiniz ne yapardınız?” sorusuna, “Ne mi yapardım? Ben bu duruma asla düşmezdim” karşılığını vermişti. Yalnızca bununla da kalmamış, “Müşteriler bizim eserimiz değil. Onlar bizim müşterimiz ve çok kıymetliler. Onların tecrübelerine ve kapalılığına bedel veriyoruz. O sebeple de şahsî hayatlarını takibe almıyoruz” kelamlarıyla Facebook’a büyük bir taş atmıştı.
Facebook bilgi skandalı neydi?
2014 yılında Cambridge Üniversitesi araştırmacılarından Aleksandr Kogan, seçmenler hakkında detaylı ruhsal profiller çıkarmayı amaçlayan bir anket uygulaması geliştirdi. “This Is Your Digital Life” isimli bu anket uygulaması, giriş yapan kullanıcılardan Facebook bilgilerine erişim müsaadesi istiyordu. Üstelik yalnızca sizin değil arkadaşlarınızın bilgilerini de sizin aracılığınızla topluyordu.
Bu uygulama sayesinde İngiltere merkezli bir özel istihbarat şirketi olan Cambridge Analytica, 80 milyondan fazla Facebook kullanıcısına ilişkin bilgileri ele geçirdi. Bilgiler 2016 yılında yapılacak ABD seçimleri öncesi Donald Trump ve Ted Cruz üzere Cumhuriyetçi adaylar tarafından seçmenleri yönlendirmek için kullanıldı.
Kullanıcıların ferdî bilgilerinin müsaadesiz halde kullanıldığına dair ortaya çıkan skandalın akabinde Facebook payları tepetaklak oldu. Yaşananların akabinde ABD Federal Ticaret Komitesi, Facebook’un, Cambridge Analytica skandalı nedeniyle 5 milyar dolar ceza ödeyeceğini duyurdu. Bu meblağ bugüne kadar bilinen en büyük zımnilik ve data ihlali cezası oldu.
Mark Zuckerberg’ten ‘Android telefon’ atılımı
Artık, dönelim Facebook ve Apple ortasında yaşananlara… Facebook’un içine düştüğü bilgi skandalıyla ilgili soruya keskin karşılıklar veren Tim Cook, Zuckerberg’i bir oldukça sinirlendirdi.
O denli ki, 2018 yılında Mark Zuckerberg’in Tim Cook’un röportajından sonra grubuna “Apple’a acı çektirmeliyiz” dediği argüman edildi. Hatta Zuckerberg, Cook’un yorumlarından sonra o kadar sonlandı ki, iPhone kullanan çalışanlarına Android’e geçmelerini söyledi. Üstelik bu istediği gizlemeye gerek de görmediler…
Facebook’tan yapılan açıklamada, “Tim Cook daima olarak bizim iş modelimizi eleştirdi ve Mark da katiyetle onunla tıpkı fikirde değil. Uzun vakittir çalışanlarımızı ve yöneticilerimizi Android’i kullanmaya teşvik ediyoruz zira bu dünyadaki en tanınan işletim sistemi” tabirlerine yer verildi.
iOS güncellemesi Apple pürüzüne takıldı
Ağustos 2020’de, bir Facebook toplantısında Mark Zuckerberg, Apple’ı eleştiren kimi açıklamalarda bulundu. Bu tenkitlerin sebebi ise iOS aygıtlardaki Facebook uygulamalarına gelen bir güncellemenin Apple pürüzüne takılmasıydı.
Facebook, küçük işletmelerin uygulama içi satım alımlar ile eserlerini pazarlamasına müsaade veriyordu. Bunun için iOS uygulamasına bir güncelleme getirildi. Güncelleme ile iOS kullanıcılarına satın alacağı eserin altında “Ödeyeceğiniz fiyatın yüzde 30’u Apple’a gider” bildirisi gösterilecek, Android kullanıcıları ise “Facebook bu alışverişten hiçbir fiyat almaz” iletisini görecekti. Zira Apple, Facebook’un ‘ App Store komite oranını düşürme’ talebini reddetmişti.
Zuckerberg durumu “Apple’dan yüzde 30 App Store komite oranını düşürmesini yahut Covid-19 nedeniyle zorlanan eden işletmelerin tüm masraflarını karşılayabilmemiz için Facebook Pay’i sunmamıza müsaade vermesini istedik. Lakin Apple taleplerimizi reddetti ve KOBİ’lerin sıkıntı kurallar altında kazandıkları gelirlerinin sadece yüzde 70’ini alabilmelerine müsaade verdi” kelamlarıyla açıkladı.
Apple ise Facebook’a verdiği cevapta, iOS uygulamasına yapılan güncellemenin kullanıcılara alakasız bilgiler göstermesini engelleyen bir App Store kuralını ihlal ettiğini söyledi. Apple, “Ödeyeceğiniz fiyatın yüzde 30’u Apple’a gider” biçimindeki bilgi iletisini getiren güncellemeyi engelledi.
Bu karşılık üzerine Facebook tarafından bir açıklama daha geldi. Açıklamada, “İnsanların küçük işletmeler için harcadıkları paranın gerçekte nereye gittiğini anlamalarına yardımcı olmak istiyoruz. Ne yazık ki Apple, şeffaflık bildirimimizi yüzde 30 vergi civarında reddetti lakin bu bilgileri uygulama tecrübesinde kullanılabilir hale getirmek için hala çalışıyoruz” sözlerine yer verildi.
Yıl 2021: Rekabet hala devam ediyor
Bu yılın başlarında Tim Cook, Apple aygıtlara getirilecek, “app tracking transparency feature” yani ‘uygulama izleme şeffaflığı’ isimli bir bilhassa kullanıcıların bilgileri üzerinde daha fazla denetime sahip olma imkanı vereceklerini açıkladı. Bu açıklama zati bir türlü bitmeyen hengamenin fitilini bir kez daha ateşledi. Zuckerberg, Apple’ın bu kararının Facebook’a açıkça ziyan vereceğini belirtiyor.
iOS’un en yeni versiyonuyla gelen bu özellik, telefonlara yüklenen uygulamaların kullanıcılardan datalarını toplama ve takip etme müsaadesi almasını öngörüyor. Yani artık tüm uygulamalar için zımnilik ve güvenlik ayarının “varsayılan” olarak kullanılmıyor. Telefonun sahibi her bir uygulamanın hangi dataları takip edebileceğini tek tek belirleme hakkına sahip oluyor.
Bu yeni özellik iOS aygıtlara indirilen öbür uygulamaları da etkileyecek olsa da bilhassa Facebook üzere reklamlarla gelir üreten bir şirket için hayli önemli bir sorun yaratıyor. Zira Facebook kullanıcılarına servis ettiği reklamları kişisel ayarlara nazaran şekillendiriyor. Hatta şirketin reklam veren müşterilerine sunduğu en kıymetli vaatlerden biri reklamların maksat kitleye gösteriliyor olması.
Apple’ın atağının maksadı ise kullanıcılar ortasında saklılığı daha tanınan hale getirmek. O denli ki şirket reklam kampanyalarında kullanıcılarına, “Bazı şeyler paylaşılmamalıdır, iPhone gizliliğinizi korumanıza yardımcı olur” sloganıyla sesleniyor.
Apple’ın yeni uygulaması işletmelere ziyan verecek mi?
Mark Zuckerberg’in “Apple bize açıkça ziyan verecek” kelamları aslında çok da haksız değil. Zira bu yeni uygulama, Facebook dışında milyonlarca mahallî işletmeyi de hayli sıkıntı bir duruma sokabilir. Zuckerberg Apple’a yönelik yansısını, “Rakiplerinin dataları kullanmasını neredeyse imkansız hale getirirken, kendileri data toplamak için hakim pazar pozisyonlarını kullanıyorlar. Mahremiyetle ilgili olduğunu söylüyorlar lakin bu katiyetle kârla ilgili” formunda tabir ediyor.
Apple, “Kullanıcılar bilgilerinin ne vakit toplandığını, hangi uygulamalar ve web sitelerinde paylaşıldığını bilmeli. Buna müsaade verip vermeme seçeneğine sahip olmalıdır” derken Facebook ise ısrarla değişikliklerin Facebook platformunda reklam veren küçük işletmelere ziyan vereceğini savunuyor.
Öte yandan Facebook’un yakın vakitte Apple’a dava açacağı konuşuluyor. 2014 yılından beri süregelen iki teknoloji devinin savaşı, 2021 yılında da devam edecek üzere görünüyor.
Hürriyet
