1980’li yıllarda konut sahibi olmak için başvurulan kooperatif modeli, o devir yaşanan sıkıntılar nedeniyle hafızalarda olumsuz yer etti. Sonrasında yap-sat modelinin yaygınlaşması ile kooperatiflere ilgi azaldı. Bugünlerde ise bu model yine tanınan hale gelmiş durumda. Arsa fiyatlarının yükselmesi ve artan inşaat maliyetleri ile konut fiyatları ulaşılabilir olmaktan uzaklaşınca yapı kooperatifleri sayısı artış gösterdi.
İNŞAAT BİRİNCİ SIRADA
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) datalarına nazaran, bu yılın mayıs ayında 62 kooperatif kuruldu. Mayısta kurulan kooperatiflerin faaliyet alanlarına bakıldığında, inşaat alanındakiler başı çekti. Bu ayda kelam konusu alanda 26 kooperatif kuruldu. Yılın 5 aylık periyoduna bakıldığında ise ülke genelinde 603 kooperatif kuruldu. Kelam konusu süreçte birinci sırayı 232 kooperatifle konut yapı bölümü aldı.
ASTRONOMİK BOYUTA GELDİ
Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz, ülke genelinde 2006 sonrasında değerli ölçüde toplu konut projesi yapıldığını, 2012 yılında çıkarılan Kentsel Dönüşüm Yasası ile de 2018 başlarına kadar gayrimenkul kesiminin önemli bir ivme gösterdiğini söyledi.
BİRİNCİ MODEL KOOPERATİF
2020 yılı ve sonrasında önemli biçimde iki modelin güçlendiğini belirten Kiraz şunları söyledi: “İlk model yapı kooperatifi kurmak. Maalesef makus anıları da fazlaca biriktirmiş ‘kooperatifzede’ kavramının da oluşmasına yol açan bu modelin 2020 sonrası süratle tekrar geliştiğine şahit oluyoruz. Yapı kooperatifi kurmak çok güç değil. 7 kişi bir ortaya gelerek bu kooperatifi kurabiliyor. Kooperatif modeli ile inşaatın yükleniciye bedel karşılığı yaptırılması ve sonrasında ‘zede’ olmadan tapu sahibi olunması mümkün.”
ORTAK ARSA ALIMI
Avukat Kiraz’ın bahsettiği ikinci model ise birlikte arsa satın alınması. Bu model ile kooperatif üzere hukukî kişiliği olan bir yapı kurmadan ve o sisteme hiç girmeden beşerler bir ortaya gelerek bir taşınmazı müşterek mülkiyete tabi olarak satın alıyor, toplu olarak tekrar inşaat üretimi ve mülk edinme süreci işletilebiliyor. Ortak arsa alımında yeni periyotta risklerin de bertaraf edildiğini söyleyen Kiraz, “Söz gelimi 20 kişi bir ortaya geldik ve 20 dönüm arsa aldık. Teknik bir uzman kroki çiziyor ve her kişinin yeri tapuya tescil ediliyor. Burada ‘amaca özgüleme sözleşmesi’ yapıldığı için alıcı için riskler ortadan kalkıyor. Özel parselizasyon yapılıyor, hissedarlardan birisi çıkıp paydaşlığın giderilmesi davası açamıyor. Herkesin yeri aşikâr, kimse kimsenin alanına müdahale edemiyor ve dileyen ortaklardan biri hissesini 3. şahıslara de satabiliyor” sözlerini kullandı. Kiraz, bu modelin gayrimenkul geliştiren firmalarca da kullanılmaya başlandığını, vatandaşa tapulu arsa satışı yapıldığını ekledi.
BUNLARA DİKKAT EDİN
Avukat Ali Güvenç Kiraz, yapı kooperatiflerinde mağdur olunmaması için şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söyledi:
”Kooperatif idaresine isimli ve ticari sicili iyi şahıslar seçilmeli. k İdare kesinlikle her kademede denetlenmeli. Bu nedenle üyeler kendi ortalarından denetçiler oluşturmalı.
İç kontrol dışında bir dış kontrol de sağlamakta yarar var. Dışardan bir hukukçu ve bir inşaat mühendisi ile çalışmak süreci garantiye almanızı sağlar.
Firmanın teknik ve mali yeterliliği denetim edilmeli ve teminat istenmeli.
Geçmişte kooperatiflerde 1-2 üyenin vaktinde ödeme yapmaması tüm süreci kilitliyordu. Tıpkı meselelerin olmaması için mukaveleler yanlışsız hazırlanmalı.”
Hürriyet
