Akıllı hoparlörler, takip aygıtları ve yazılımlar, faillerin mağdurları denetim etmesini ve istismara devam etmesini kolaylaştırıyor.
Konut içi şiddet alanında çalışan Refuge derneğine nazaran, yardım ettikleri bireylerden yüzde 70’i istismarda teknolojinin bir halde kullanıldığını söylüyor.
Salgın sırasında istismara maruz kalan ve güvenlikleri nedeniyle isimlerini değiştirmemizi isteyen iki kişi, yaşadıklarını BBC Click programına anlattı. Kate, “Evden çıktıktan sonra Amazon Ring kapı zili kamerasını kullanarak beni takip ettiğini anlayabiliyordum” diyor.
İnternete bağlı olan bu kamera, önünde bir şey hareket edince devreye giriyor ve uzaktan izlenebiliyor. Kate “Pili çıkarabilirdim lakin bana ‘Çocuklarımızın güvenliğini tehlikeye attın’ diyeceğini düşünerek yapmadım” diyor ve ekliyor:
“Polise gidip benim berbat bir anne olduğumu söyleyebilir diye düşündüm.”
Bir öteki bayan ise partnerinin Amazon’un sanal asistanını kullanarak kendisini gözetlediğini anlatıyor.
Amazon’un akıllı hoparlörlerinde bulunan bu asistan, kullanıcıların aygıtlara bağlanarak uzaktan dinlemesini ve konuşmasını sağlıyor.
Sue “Bütün konutta akıllı hoparlörler vardı, hepsine paylaşım hesapları kurmuştu. Dışardan istediği vakit konutu dinliyordu” diyor.
Pandemiyle birlikte erkeklerin karşılaştığı istismarlar da arttı.
Respect Erkek Takviye Çizgisi, salgından sonra evvelki yıl tıpkı periyoda kıyasla 5 bin ekstra davet aldıklarını söylüyor.
Ama taciz ve şiddete uğrayan bayanların sayısı erkeklere kıyasla daha fazla. Ulusal İstatistik Ofisi bilgilerine nazaran 2019’da mesken içi istismar mağdurlarının dörtte üçü bayandı.
University College London’da toplumsal cinsiyet ve objelerin interneti alanında çalışan Dr. Leonie Tanzer, bu biçimde denetim sorununun sıklıkla karşılarına çıktığını söylüyor:
“Genellikle erkek olan fail aygıtı satın alıyor ve kuruyor.
“Bu, ona hem yerde, hem de aygıtın ayarları konusunda büyük bir denetim veriyor.”
Sue ve Kate’in yaşadıkları da bu görüşü onaylıyor.
Sue “Evdeyken bir balonun içindeydik” diyor ve ekliyor:
“Evden çıktığımda bile pozisyonumu akıllı saatimden, telefonumdan yahut öteki bir şeyimden takip edebiliyordu.
“Kendi hayatımda ve çocuklarım üzerimde ne kadar az denetimim olduğunu, onun ise ne kadar çok denetimi olduğunu fark ettim. Bundan kurtulmam gerekiyordu.”
Partneri tarafından ortak Amazon hesaplarından çıkarıldığını ama kredi kartı bilgisinin orada durduğunu anlatan Sue, partnerinin uygulamada yaptığı harcamaları karşılamak zorunda kaldığını söylüyor:
“Amazon’u aradım ve ‘Kartımı bu hesaptan çıkartamıyorum’ dedim.
“Onlar da ‘Üzgünüz, yapabileceğimiz bir şey yok, banka kartınızı iptal edin’ dediler.
“Şirketler bunun nasıl istismar edilebileceğini biliyor olmalı.”
Teknoloji istismara maruz kalanlara yardım etmek için de kullanılabilir.
Ancak Refuge, bu argümanla piyasaya çıkan birtakım uygulamaların tehlikeli olduğunu belirtiyor:
“Tek gayesi mesken içi şiddet mağdurlarına yardım etmek ve onları korumak olan pek çok uygulama gördük ama bu uygulamaların değerli bir kısmında yanılgılar var. Kimileri mağdurun pozisyonunu ifşa edebiliyor örneğin.”İnsanlar koronavirüs nedeniyle eskisine kıyasla konutta çok daha fazla vakit geçiriyor. Bu da daha fazla yazılım ve hizmeti paylaşmaya yol açabiliyor.
Kate yazılımcıların, çiftler ayrılınca paylaşılan uygulamalara ne olacağına dair düşünmesi gerektiğini söylüyor:
“Çiftken bir uygulama bir e-posta adresine kayıtlı biçimde açılıyor.
“Bir şeyler berbata gittikten sonra uygulamanın denetimini elinde bulundurmayan kişi hiçbir şey yapamıyor.”
Güvenliğin yükü
IBM’den bir küme güvenlik uzmanı, teknolojinin mesken içi istismarı beslemesini engellemek için çalışmalar yapıyor.
Yazılım ve aygıt üreticilerinin uyması için bir dizi prensip yayınlayan uzmanlar, genelde üreticilerin eserlerinin nasıl berbata kullanılabileceği konusunda baş yormadığını, kullanıcıların kendilerini eğitmek zorunda kaldığını söylüyor.
IBM’den Lesley Nuttall “Güvenliğin yükü kullanıcının omuzlarında olmamalı. Bu yükümlülüğün en azından bir kısmını üreticiler üstlenmeli” diyor.
Aygıtların uzaktan aktive edildiğinde ikaz vermesi ve manuel bir halde kapatma seçeneğinin olması gerektiğini belirten Nuttall “Pek çok akıllı aygıt konuttaki herkesin birbiriyle bilgi paylaşmaktan şad olduğunu varsayar ama bu keyifli senaryo aile omurundaki çok sayıda varyasyonu hesaba katmıyor” diyor.
Ailelerin çocuklarının güvenliği için kullandığı uygulamalar bunlara bir örnek.
Bu uygulamalar telefonun pil düzeyine kadar pek çok ayrıntıyı paylaşıyor.
Nuttall “Bu değersiz bir bilgi olarak görülebilir ama kimi senaryolarda mağdurun telefonunu kapatıp ‘Pilim bitmişti’ demesinin önüne geçebilir” diyor.
IBM, faillerin düşük ölçüde banka havalesi yahut internet alışverişinde armağan notu üzere kısımlardan istismar bildirileri gönderebileceği konusunda da ikazda bulunuyor:
“Bu tip alanları yapay zeka ile gözetleyerek taciz iletileri engellenebilir.
“Banka hesaplarından çok küçük ölçülerde yapılan transferler otomatik olarak bir ikaz sistemini devreye sokabilir.”
Hürriyet