HAYAL KIRIKLIĞI
ABD: ABD Dışişleri Bakanlığı, Türk hükümetinin Ayasofya’nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyduklarını açıkladı. Bakanlık sözcüsü Morgan Ortagus yaptığı yazılı açıklamada, “Türk hükümetinin kimsenin ziyaretine mani olmadan Ayasofya’nın yönetiminin sürdürülmesine yönelik atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi. ABD hükümetine bağlı Memleketler arası Diyaneti Özgürlükler Encümeni (USCIRF) ise Danıştay’ın Ayasofya kararını kınadı. ABD’de kasım ayındaki başkanlık seçimlerinde Trump’ın rakibi olan Joe Biden da “Türk Hükümeti’nin Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararından büyük üzüntü duydum” dedi.
ÜZÜCÜ BİR KARAR
AB: AB Dış Ilgiler ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Türk Danıştayı’nın, asrî Türkiye tarafından alınan bir tarihi kararı iptal etmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu tarihi mekanı Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlaması üzücü bir karardır” dedi.
RENCİDE EDİCİ
YUNANİSTAN: Yunan Başbakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Bu karar, bu anıtı dünya mirası olarak kabul eden herkesi rencide eden bir tercih olmuştur” dedi. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, dün İstanbul Fener Rum Patriği Bartholomeos ile telefon görüşmesi yaptı. Yunan kaynaklar, Bartholomeos’a “destek ve dayanışmasını” lisana getiren Miçotakis’in, Ayasofya için önümüzdeki günlerde yabancı önderlerle telefon görüşmeleri yapacağını söyledi.
ÜZÜNTÜ İÇİNDEYİZ
ALMANYA: Diyaneti Özgürlükler Hizmetlisi Markus Grübel, “Ayasofya’nın yalnızca tek bir diyanetin ibadetine açılmasından ötürü üzüntü içerisindeyim” dedi.
TELAŞLIYIZ
RUSYA: Rus Ortodoks Kilisesi’nin basınla münasebetlerden sorumlu yetkilisi Vladimir Legoyda, “Rus Ortodoks Kilisesi ile vesair Ortodoks kiliselerinin tasalarına kulak verilmemiş olması çok üzücü” dedi.
ASLINA DÖNÜŞ
MÜSLÜMAN ÂLİMLER BİRLİĞİ: Dünya Müslüman Alimler Birliği Umumi Sekreteri Ali Muhyiddin el-Karadaği, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılmasıyla ilgili “Fatih Sultan Mehmet Ayasofya’yı kendi parasıyla satın aldı ve vakfetti. Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması, vakfedilme emeline ve aslına geri döndürülmesidir” görüşünü lisana getirdi.
SORGULANAMAZ
MALEZYA: Malezya İslam Teşekkülü Müracaat Şurası (MAPIM) Umumi Yöneticisi Mohd Azmi Abdul Hamid ise yaptığı yazılı açıklamada “Türkiye’nin Ayasofya’yı yine camiye çevirme hakkı, hiçbir dış devlet tarafından sorgulanmamalıdır” tabirlerini kullandı.
GURUR DUYDUK
FİLİSTİN: Filistin’de Hamas hareketi, Ayasofya’nın ibadete açılmasına ait alınan karardan övgüyle laf etti. Hamas Yurtdışı Basın Ofisi Yöneticisi Rafet Murra, yaptığı yazılı açıklamada, “Ayasofya’nın ibadete açılması, tüm Müslümanların gurur duyacağı bir adımdır” sözlerini kullandı.
DERİN BİR SEMBOL
KATAR: Katar’da yayın yapan Al Jazeera televizyonunun eski umumi yöneticisi ve Eş-Şark Forumu Lideri Vaddah Hanfer, “Ayasofya konusu, Türk kimliğinin özünde kökleri derin bir semboldür. Bu sembol, Osmanlı Devleti’nin tarihindeki en refî olan fetih anıyla vücut buluyor” tabirlerini kullandı.
ŞÜKÜR DUASI
MORİTANYA: Moritanya’da halk Ayasofya’nın ibadete açılması kararını sevinç ve memnuniyetle karşıladı. Başşehir Novakşot’ta, İstanbul’un fethinin sembolü ve İslam dünyasında büyük değere sahip Ayasofya’nın yine cami olarak ibadete açılması kararından dolayı dualar edildi.
UNESCO’YA HUSUS MADDE KARŞILIK
UNESCO’dan yapılan Ayasofya açıklamasına, Türkiye’den cevap geldi. Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, toplumsal medya hesabından 3 unsur biçiminde açıklama yaptı:
1- “İstanbul’un Tarihi Alanları”nın bir bileşeni olarak 1985 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedilen Ayasofya, UNESCO’nun 1972 tarihli Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması akdinin yanı sıra ulusal mevzuatımız kapsamında da güçlü bir biçimde korunmaktadır.
2- UNESCO mukavelesinde listeye kayıtlı bir varlığın işlevinin değiştirilmesine mani rastgele bir karar bulunmamaktadır. Ayasofya’nın cami olarak kullanılması katiyen anılan mukavelenin ihlali değildir. Bu durum Ayasofya’nın üstün âlemşümul pahasını asla etkilememektedir.
3- Öte yandan, 8. yüzyılda cami olarak inşa edilen ve 13. yüzyılda kiliseye dönüştürülen ve hala ibadete açık canlı bir kilise olarak kullanılmakta olan İspanya Cordoba Camii, 1984 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde varlığını sürdürmektedir.”
UNESCO NE DEMİŞTİ?
UNESCO, Ayasofya’nın tekrar cami olarak kullanılmasının yolunu açan Danıştay kararına ait üzüntü duyduklarını belirtti. UNESCO Umumi Yöneticisi Audrey Azoulay, “Türk makamlarının evvelce diyalog kurmadan aldığı karardan derin üzüntü duydum” dedi.
Azoulay, Dünya Mirası olan Ayasofya’nın kozmikliğinin himaye daveti yaptı. Karar öncesi de açıklamada bulunan UNESCO, “Yapılacak değişikliklerin evvelden UNESCO’ya bildirilmesi gerekiyor” demişti.
DIŞ BASIN BU TÜRLÜ GÖRDÜ: ‘ERDOĞAN, İSTANBUL’UN 2. FATİH’İ Mİ’
Ayasofya’nın ibadete açılması, dünya basınında da yankı buldu. Alman Frankfurter Allgemeine gazetesi, “Erdoğan ‘İstanbul’un 2. Fatihi’ mi” başlığını atarak Ayasofya’nın yakında cami olarak ibadete açılacağını belirtti. İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ayasofya’yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, milletlerarası reaksiyon çekmiş olsa da kendi muhafazakâr kitlesini çok şad ettiğini yazdı.
Ayasofya’nın ibadete açılması kararının akabinde acilen önündeki meydan hiç boş kalmadı. Ellerinde bayraklar olan yüzlerce kişi Ayasofya’nın önünde buluştu. Şükür namazı kılanlar da vakit namazlarını cemaat olarak kılanlar da vardı. Polis ekipleri de muhtemel provokasyonlara karşı Ayasofya’nın önünde nöbetteydi.
FRESK TELAŞI
İngiliz Financial Times ise Ayasofya’nın dünyanın en değerli Bizans Hıristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. Haberde sanat tarihçilerinin, Ayasofya’nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre örtük hale getirilmesinden kaygı ettikleri belirtildi. Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya’nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin en kıymetli ıslahatlarından biri olduğu belirtti. Amerikan CNN kanalının haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Tüm camilerimizde olduğu üzere Ayasofya’nın kapıları da Müslüman ya da değil herkese açık olacak” laflarına konum verildi. Amerikan New York Times gazetesi kararın memleketler arası “sansasyon” yaratabileceğini belirtti.
DENSİZ BAKAN ALÇAK TEKLIFE DESTEK ÇIKTI
Yunanistan Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi teklifini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de milletlerarası topluluğun bir karşılık vermesi gerekir” dedi. “Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka yanıt verilmeli. Örneğin, bu türlü bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” karşılığını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı memleket ile iyi bağlantılar içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın külliyen denetimden çıktığını göstermeliyiz” dedi. YUNANİSTAN Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi teklifini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de milletlerarası topluluğun bir yanıt vermesi gerekir” dedi.
“Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka karşılık verilmeli. Örneğin, bu türlü bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” cevabını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı memleket ile iyi münasebetler içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın külliyen denetimden çıktığını göstermeliyiz” dedi.?(Yorgo KIRBAKİ / ATİNA)
Hürriyet
