BİRTAKIM mesleklerde üniversite eğitiminden daha çok çıraklık eğitimi bedelli görülür. El işçiliğinin ön planda tutulduğu bu mesleklerde işe ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi. Mücevher personelliği ve kuyumculuk da bunların başında geliyor. Ben de bu hafta önemli bir el personelliği ve yetenek gerektiren pırlanta işinde çalıştım. Ustalara nazaran bu işe nasıl başlarsanız o denli devam ediyor. “Eğer iyi bir ustaya denk gelirseniz ve size işi öğretmek için uğraş ederse kesimin aranan ismi olursunuz” diyor ustalar. Onlara nazaran işi öğrenmek sıkıntı değil. Yalnızca biraz merak ve sabır gerekiyor.
ELEMAN BULAMIYORUZ
Yıllardır bu işin içinde olduğunu ve kendisinin de çay dağıtarak başladığını söyleyen Emil Güzeliş, “Artık bu işte çalışacak eleman bulmak çok sıkıntı. Burada biz kendimiz eğitim veriyoruz. Üniversitelerde çok alakasız kısımlarda okuyup bizde iyi yerlere gelen gençlerimiz var. Meslek liselerinden seçmeye çalışıyoruz ancak gençler de isteksiz. Birinci başlarda sabır gösterenler ise hiç işten çıkmıyor” diye konuştu.
KALBİ KAPALI ÇARŞI’YDI
Bu işin kalbi de yıllardır Kapalı Çarşı’ydı. Fakat artık kesim farklı bölgelere kayıyor. Ben de Kapalı Çarşı’nın yakınında kalan ve Avrupa’nın en büyük pırlanta fabrikalarından biri olan Zen Pırlanta’nın üretim merkezinde çalıştım. Tüm etapları deneyimleme fırsatı buldum. 400 kişinin çalıştığı bu üretim merkezinde bir çırak nasıl işe başlıyorsa ben de o denli başladım. 13 yaşında bu mesleğe adım atan ve birebir vakitte firmanın idare heyeti lideri olan Emil Güzeliş bana ustalık yaptı.
HAYDİ TEZGÂH BAŞINA
Birinci olarak tasarımı yapılıp kalıbı çıkartılan eserlerin birleştirildiği mıhlama kısmında bir tezgâhın başına geçtim. Ustam Emil Güzeliş, “Sana bugün burada bir yüzük nasıl yapılır göstereceğim” dedi ve mıhlama kısmında neler yapıldığını anlatmaya başladı. Birinci evvel bir pırlantanın yüzüğe yerleştirilmesi için ucunda süratle dönen bir iğnenin olduğu aletle yüzüğe çentik açmam gerektiğini söyledi. Ben birinci denememde biraz yamuk bir çizgi çizdim. Sonra yavaşça onları düzelttim. Dört köşede de çentik açtıktan sonra sıra taşı yerleştirmeye geldi.
MÜŞTERİ KABUL ETMEZ
Taşı yerleştirmeye çalıştığımda tam oturtamadığımı fark ettim. Taş yana yatık formda duruyordu. Daha sonra ustamın uyarısı ile çizgileri tekrar eşitledim. Bu sefer taş yüzüğe daha istikrarlı oturdu. Akabinde kargaburun pense ile taşı tutan çıkıntıları taşı kırmadan sıkılaştırdım. Taşa daha yakından detaylı bakınca hâlâ yamukluk vardı. Usta, “Müşteri bunu kabul etmez” dedi ve kendisi bir daha düzeltme yaptı. Taş sonunda tam olarak yüzüğe oturdu.
RENGİ DEĞİŞTİ
Artık de sıra yüzüğe o parlak manzarayı veren cila kısmına geldi. Evvel bir demir zımpara yardımı ile yüzüğün etrafındaki kesimleri temizledim. Sonra, daha yumuşak bir zımpara ile kenarlarını düzelttim. Cila masasına oturup süratle dönen makineye yüzüğü sürmeye başladım. Sahiden de yüzük artık farklı bir imaja kavuştu. Akabinde çeşitli kimyasallara batırdığımız ve ağır buhara tuttuğumuz yüzük sarıdan gümüş rengine döndü.
TEK TEK DENETİM
Başka mücevherler için taşların nasıl ayrıştırıldığını da gösteren Emil Güzeliş, masanın üstünde küçük bir pakette duran pırlantaları avucuma döktü. Kıymetini sorduğum da ise çok şaşırdım. İki tutamlık pırlantalar yaklaşık 1 milyon değerindeymiş. Enteresan olan ise bu kadar bedelli taşların herkesin ortasında durması ve işin olağan bir modülü olması. Taşları ayrıştırmak ise deneyim istiyor. Yüzlerce taş tek tek denetim ediliyor.
SAÇTA BİLE ALTIN VAR
Bedelli taşlar demişken işin bir de kısmı var. Daima olarak çalışılan altın yüzük, kolye ve bilekliklerden etrafa, çalışanların kıyafetlerine altın tozları saçılıyor. Lakin bunlar boşa gitmiyor. Çalışanlar kıyafetlerinden, saçlarından bu tozları tezgâh altlarındaki bir deri örtüde biriktiriyor. Hatta ellerini yıkadıkları sudan bile ayrıştırılıyor. Bu biçimde yılda toplanan altın ölçüsü ise 100-110 kilogram.
KAÇ PARA KAZANIYORLAR?
Bu işe 13 yaşında da 25 yaşında da başlayabilirsiniz. Hatta birinci vakitlerde maaşınız 4 bin liradan başlıyor. Kazanılan deneyim ve yapılan işe nazaran fiyat kısa müddette 10 bin liraya kadar çıkabiliyor.
Hürriyet
