ABD’deki Georgia Tech Üniversitesi tarafından düzenlenen ve dünyanın değerli yarışlarından biri olarak kabul gören “Margaret Guthman Müzik Enstrümanları Tasarımı Yarışması”nda 2014’te ayarlanabilir mikrotnal gitarla hem heyet hem seyirci mükafatını, 2020’de ise 10 yaşında oğlu Atlas’ın fikri olan “Lego mikrotonal gitar” ile seyirci mükafatını alan Prof. Dr. Tolgahan Çoğulu bu kere hiç yapılmayanı yapma amacıyla yola çıktı. Daha evvel de İTÜ’de dünyanın birinci Mikrotonal Gitar Bölümü’nü kuran Çoğulu, mühendis arkadaşı Selçuk Keskin’le birlikte dünyanın birinci otomatik mikrotonal gitarını tasarladı. Sponsor bulabildiği takdirde gitara son halini verip yeni bir dünya birinciliği hedefleyen Tolgahan Çoğulu prototipini geliştirdiği yeni enstrümanın imal seyahatini şöyle anlatıyor:
“2008 yılında ayarlanabilir mikrotonal gitarla bu seyahat başladı. 2014 yılında bu gitar dünya birincisi oldu ve kısa bir müddet sonra ben otomatik mikrotonal gitar yapmak için teşebbüslere başladım. “Perdelerini elle ayarladığım bu gitar otomatik olabilir mi” diye düşündüm. 2020 yılında birinci seçilen Lego mikrotonal gitarın 3 boyutlu basımını mühendis arkadaşım Selçuk’a ilişkin olan atölyede yapmıştık. Kendisi iyi bir mühendis ve o da İTÜ mezunu. Bu mevzudan kendisine bahsedince “Biz bunu yaparız hocam” dedi. Otomatik mikrotonal gitarın serüveni böylelikle başladı.
BİR DÜĞMEYLE 114 PERDE OYNAYACAK
“Şu an prototip halinde olan gitarın çok küçük bir alanında bütün perdeleri oynatmaya çalışıyoruz. Yani 114 tane perdeyi birebir anda oynatmak istiyoruz. Bunun otomatik olması bize inanılmaz imkanlar sunuyor. Bir enstrümandan tüm makamları elde edebiliyoruz. Mesela Rönesans, Barok ve yakın periyot Batı müziği formlarının yanısıra Hint müziği ya da Endonezya müziğini çalabiliyoruz.
BU ENSTRÜMANIN MATEMATİĞİ VAR
Gitar dünyanın en tanınan enstrümanı. Yarım sesten küçük rastgele bir sese ‘mikroton’ deniyor. Benim dünya birincisi olan ayarlanabilir mikrotonal gitarımda bağlama, tambur ve udun seslerini buluşturdum ve çok ilgi gördü. 34 ülkeye gittim onunla, konserler verdim, mükafatlar aldım lakin gördüm ki beşerler bu enstrümanı çözemediler. Daima soruyorlar “perdeleri nereye ne kadar kaydıracağınıza nasıl karar veriyorsunuz?” diye. Zira bunun matematiği var ve insanlara karışık geliyor. Otomatik mikrotonal gitarda bu karışıklık ortadan kalkacak. Bir düğmeye basarak halledilebilecek bir sistem bu. Ben bunun matematiğini biliyorum. Tüm bu oranları yazılımını yaptığımız programa aktarıyoruz ve perdeler de ona nazaran hareket ediyor. Örneğin “Aşık Veysel Kara Toprak” çalmak istiyorum. Bir düğmeye bastığınızda gitarın perdeleri anında Aşık Veysel’in bağlamadaki perdelerinin yerini alıyor. Siz bunu Aşık Veysel’in çaldığı üzere çalıp, söyleyip ve hatta gitarın imkanlarıyla da çok sesli hale getirebiliyorsunuz. İstediğin ses sistemiyle, istediğin makamı çalabilirsin.
MÜZİK TARİHİNE GEÇECEK
“İstediğiniz kadar müzik yükleyebilirsiniz içine. Aslında tam günümüzün gitarı bu. Şu an üzerinde küçük bir ekran var fakat telefon uygulamasına da uyarlanabilir. Makamınızı istediğiniz üzere seçersiniz ya da bir müzik dinletirsiniz makamı kendisi hesaplar ve ona nazaran bütün perdeleri ayarlar. Nasıl ki ‘shazam’ uygulamasına bir müzik dinlettiğinizde o müziğin ne olduğunu size çabucak gösteriyor, bu gitarda da misal özellik olacak. Her hangi bir müziği dinlettiğinizde perdeler tık diye çabucak yerlerini bulacak. Bu formda zati müzikte bir ihtilal olacak ve müzik tarihine geçecek. Benim üniversitedeki alanım olduğu için mikrotonal tarihini çok iyi biliyorum. 1800’lü yıllarda Londra’da başlayan, çok farklı dizaynların denendiği, geniş bir tarihi var. Son nokta bizim birinci adımını attığımız otomatik mikrotonal gitar. Bu gitarın da tarihe geçeceğini ve müzelerde sergileneceğini düşünüyorum.
DÜNYADA TEK
Dünyada bundan öteki otomatik mikrotonal gitar yok. Perdeli rastgele bir çalgıya, mandolin, bağlama, tambur, elektrogitarlar üzere enstrümanalara uyarlanabilir. Bunlar bence formunu tamamlamış olağanüstü enstrümanlar. Sonuçta gitar da 19. yüzyılda formunu tamamlamıştı. Çağdaş klasik gitara hal veren Antonio Torres Jurado’nun dizaynıyla tamamlanmış bitmiş. Fakat şu an biz 21. yüzyılda yaşıyorsak ve kendi müziğimizi gitarda çalamıyorsak burada bir eksiklik var demektir. Türkiye’de bağlama çalandan çok gitar çalan var lakin kendi müziklerini çalamıyorlar. Aşık Veysel, Neşet Ertaş, Münir Nurettin Selçuk, Aşık Mahsuni üzere ustaların müziklerini gitarla çalamıyoruz. Bağlamayla çalabiliyoruz yalnızca zira bağlamadaki o mikroton olağan gitarda yok. Bu yeni dizaynla biz basitçe her müziğin çalınabilmesini sağlayacağız. Yani çok rahat bir formda gitarla bağlama çalınabilecek.
SPONSOR BEKLİYORLAR
Lakin tabi bu enstrümanın seri üretimiiçin yatırım gerekiyor. Müzik tarihine geçecek bu enstrümanı tamamlamak için sponsora gereksinimimiz var. Tİdeal formu çok büyük ticari muvaffakiyet da sağlar. Geleceğin gitarı olduğunu düşünüyorum. Aslında son etaba geldik lakin çok ileri bir teknolojiden bahsediyoruz. İstanbul Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri’nin dayanağıyla tek telli prototipini yaptık. Artık sıra seri üretim için adım atmakta.
114 PERDEYİ HAREKET ETTİRMEK İSTİYORUZ
Selçuk Keser (Makine Mühendisi): Küçük motorlar ekledik gitara. Bu motora elektrik verdiğinizde perdeler bulunduğu yerden 1 santim sağa yahut sola gidiyor. Hocamın verdiği bilgilerle kodlarını yazdık. Küçük bir ekranımız var. 10 tane husus ayarladık. Hocanın makamları için 10 tane ayarı evvelden yerleştirdik. Hangi nota hangi milimetreye denk geliyor diye ayarlamasını yaptık. Tek tek akort ederek yerlerini belirledik. 3 boyutlu dizaynlarını ben yaptım. 30-40 sefer deneyerek kademe evre en küçük hale gelmesini sağladık. Gitarın üzerinde 12 tane motor var. Bu motorlar sayesinde makamları değiştirebiliyoruz. 12 tane perde oynayabiliyor. Lakin 114 tane perde var ve biz hepsini hareket ettirmek istiyoruz.
Hürriyet
