Toplumsal medya mecraları, kullanıcıların his ve niyetlerini rahatça tabir edebilmesine, kendileriyle yahut diğerleriyle ilgili paylaşımlar yapabilmesine, dijital dünyada “sosyalleşebilmesine” imkân tanıyor. Lakin ne yazık ki bu mecralar, tüm kullanıcılar tarafından oburlarının özel hayatına, özgürlüklerine, kıymetlerine, mahremiyetine ve şahsî bilgilerine ziyan vermeden, hedefine uygun formda kullanılmıyor. Makûs niyetli bireylerce “özgürlük” kavramı, ziyanlı aksiyonlarla ve telaffuzlarla suistimal edilebiliyor. Bu sebeple, dijital dünyanın tehlikelerine karşı daha fazla farkındalık yaratılması çok değerli. Dijital şiddet de hemen fark etmemiz, normalleştirilmesine müsaade etmememiz, tedbir almamız gereken tehlikelerin başında geliyor.
Dijital şiddet nedir?
Dijital şiddeti tanımlarken; zorbalık yapmak, tehdit etmek, taciz etmek ya da korkutmak gayesiyle, internetin yahut toplumsal medya mecralarının kullanılması ve gaye alınan şahısların hem ruhsal hem ekonomik ziyan görmesi için sistematik akınlarda bulunulması diyebiliriz. Bu tarif, “şiddet” sözünün TDK’da yer alan “karşıt görüşte olanlara kaba kuvvet kullanma” ve “duygu yahut davranışta aşırılık” manalarıyla değerlendirilip, kabahat ögesi teşkil eden aksiyonların dijital mecralara taşınması olarak da genişletilebilir.
Dijital şiddete uğradığınızı nasıl fark edebilirsiniz?
Dijital şiddete maruz kalan birçok kişi, şiddete maruz kaldığının farkında bile değil. Daha berbatı hukukçular, siyasetçiler ve mevzuyla ilgili harekete geçmesi, adım atması gereken bireyler de şimdiye kadar bahse gerekli hassasiyeti gösterebilmiş değil. Bu sebeple birinci etapta şahsî farkındalığa sahip olmak büyük değer taşıyor. Pekala, dijital şiddete maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız?
Irtibat kurmak istemediğiniz biri, toplumsal medya mecraları yahut öteki dijital irtibat araçları üzerinden size hakaret, küfür yahut tehdit içeren bildiriler gönderiyorsa, rahatsız olacağınız paylaşımlar yapıyorsa,
Daima olarak paylaştığınız pozisyonlar üzerinden sizi takip ediyor ve bunu lisana getiriyorsa,
Rahatsızlık verici, korkutucu, cinsel, pornografik içerikler gönderiyorsa,
Sizden de benzeri biçimde fotoğraflar ya da görüntüler talep ediyorsa
Elinde size ilişkin fotoğraflar yahut görüntüler olduğu, istediklerini yapmadığınız takdirde bu içerikleri diğerleriyle paylaşacağını söyleyip tehdit ediyorsa,
Hesaplarınızı ele geçireceğine dair bildiriler paylaşıyorsa, kullandığınız online araçların şifrelerini talep ediyorsa,
Daima olarak arıyor, ileti atıyor, yanıt vermemeniz durumunda cezalandırılacağınıza dair sözler kullanıyorsa,
Fotoğraflarınızı, iletilerinizi yahut aramalarınızı görmek için daima olarak telefonunuzu, toplumsal medya hesaplarınızı denetim ediyor yahut etmek istiyorsa,
Paylaştığınız fotoğraflarınız yahut yazılı paylaşımlarınız hakkında aşağılayıcı telaffuzlarda bulunup iftira yahut tehdit içeren yorumlar yapıyorsa,
Hakkınızda internet yahut toplumsal medya mecraları üzerinden gerçeğe muhalif haberler yayıyorsa,
Cinsiyetiniz, inancınız, kıymetleriniz sebebiyle sizi karalamaya çalışıyorsa,
Bu ve buna emsal toplumsal hayatta da hata teşkil eden hareketlerle, dijital mecralarda sizi maksat alıyorsa, dijital şiddete maruz kaldığınızdan emin olabilirsiniz.
Hukukî düzenlemelerin kapsamı kâfi mi?
Dijital mecralarda işlenen kabahatler ve yaptırımları 23 Mayıs 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Kabahatlerle Çaba Edilmesi Hakkında Kanun (“5651 sayılı Kanun”) ve 30 Kasım 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Metot ve Temeller Hakkında Yönetmelik” tarafından düzenlenmektedir. Lakin 5651 sayılı Kanunun 1. Hususunu okuduğumuzda, bu Kanunun gaye ve kapsamının yalnızca içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belli hatalarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden gayrete ait temel ve yöntemleri düzenlemekte olduğunu görüyoruz. Yani içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıları kullanmak suretiyle bireylere dijital şiddet uygulayanlara karşı, yani hatanın ana aktörlerine karşı rastgele bir yaptırım bu düzenlemede yer almıyor.
Pekala, dijital şiddetten kendinizi nasıl koruyabilirsiniz?
Irtibatından rahatsız olduğunuz şahısları engelleyin, boklayın, şifrelerinizi kolay varsayım edilemeyecek harf ve sayı kombinasyonlarıyla oluşturun, ferdî bilgilerinizi kimseyle paylaşmayın. Toplumsal medya hesaplarınızın zımnilik ayarları kısmında gerekli düzenlemeleri kesinlikle yapın. Dijital şiddete maruz kaldığınızda, yaşadıklarınızı belgeleyen ekran imgeleri alın ve kanıt oluşturacak evrakları saklayın. En kısa müddette yaşadıklarınızı yetkili güvenlik üniteleriyle paylaşın. Hepsinden değerlisi, maruz kaldığınız şiddeti asla kabullenmeyin ve yalananlardan ötürü kendinizi suçlamayın. Unutmayın ki şiddetin mecrası olmaz ve her şiddet aksiyonu kabahattir. Hata teşkil eden hiçbir şey normalleştirilemez.
Hem ulusal hem de memleketler arası düzenlemelerle, caydırıcı yaptırımlarla, dijital şiddetin önüne geçmek sıkıntı değil. Kısa vakitte bu mevzuda gerekli adımların atılacağına da inanıyorum fakat şimdilik tek yapabileceğimiz bu bahiste farkındalığı artırmak ve ferdî tedbirlerimizi almak.
Dijital dünyada da sıhhatle kalmanız dileğiyle…
Şinasi Furkan AVCI
twitter.com/snsfrknvc
Hürriyet