Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında düzenlenen AK Parti MYK toplantısında, AK Parti Ar-Ge Başkanlığı koronavirüs sonrası yapılması gerekenlerle ilgili yaptığı araştırmayı sundu. Edinilen bilgiye nazaran, araştırmada 40 uzmanın farklı alanlarda görüş ve tekliflerine yer verildi. Yapılan sunumda iktisatta salgın sonrası güçlü çıkış yolu olarak Osmanlı devrinde kullanılan ‘esham’ modeli önerisi sunuldu. Sunumda, esham modelinin devletin faizsiz finansman sunacağı bir sistem olduğu anlatıldı. Eshamın vakıflar üzere sabırlı sermaye kategorisine girdiği belirtilerek, birçok ülke tarafından kullanılan İslami iktisat modeli olduğu aktarıldı.
OSMANLI MODELİ
Toplantıda, esham modeli ile ilgili yazılı bir sunum da yapıldı. Sunumda, Osmanlı devrinde kullanılan esham sisteminde, devlet vatandaşa ‘esham’ yani hisse satabiliyor ve elde ettiği geliri yatırıma yönlendirdiği bilgisi paylaşıldı.
Sunumda sistemle ilgili şu bilgiler dikkat çekti :
– Elde edilen kâr esham sistemine ödeniyor.
– Bilhassa genç ve bayan yatırımcılar için mikro seviyede de uygulanabilecek bir model.
– Eshamın farkı; geri ödeme tarihinin seneti satın alan yatırımcılar değil, borçlanan yani devlet tarafından saptanması.
– Eshamda devlet yıllık gelir hisselerinin ödemesi kaidesiyle ana parayı geri ödemek mecburiyetinde olmazıdır.
MERKEZ BANKASI KULLANABİLİR
– Bir yatırımcı bu model ile yatırım yapmak için devletten geri ödemesiz dayanak alabilir.
– Esham sisteminin birebir vakitte Merkez Bankası’nın açık piyasa süreçleri için de kullanılabilir.
– Bankanın piyasaya likitide enjekte etmek istediğinde halkın elinde bulunan esham senetlerini satın alabilir.
– Likite çekmek istediğinde ise yeni senet ihraç edilebilir.
4 ISLAHAT
Sunumda, 3’ü özel kesim biri de devlette olmak üzere 4 başlıkta ıslahat üzere başlıklar önerildi. Özel kesim için, “Girişim sermayesi ve İslami Finans Reformu”, “Yüksek İşbirliği ve Sanayi İşbirliği reformu”, “Vakıf Reformu”, kamu için de, “Esham Sistemi” ile devletin faizsiz borçlanması önerildi. Toplantıda sunumu dinleyen Erdoğan’ın “bu mevzuda çalışın” talimatı verdiği öğrenildi. 40 uzmanın görüş ve tekliflerinin yer aldığı sunumun önümüzdeki günlerde kitap haline getirilmesi planlanıyor.
ESHAM MODELİ NEDİR?
Esham adabı, Osmanlı Devleti vaktinde görülen bir iç borçlanma hali. Devletin ekonomik yapısında meydana gelen bozulmalar nedeniyle oluşan para gereksinimini gidermek için 3. Mustafa vaktinde çıkarılmış ve 1. Abdülhamit periyodunda uygulanmaya başlandı. Esham sözü, hisse ve pay üzere manasına geliyor. Osmanlı devrindeki hisse ve gelir paydaşlığı senetlerini tabir ediyor. Devlet, yatırımlar ve ekonomik muhtaçlıklar için bu senetleri para karşılığında satmaya başladı.
Hürriyet
