Karadeniz’deki doğalgaz keşfi Türkiye’nin enerji piyasasındaki rolünü değiştiriyor… Transit değil, merkez ülke

Son periyotta karada ve denizde güç kaynağı arama çalışmalarına sürat veren Türkiye, Karadeniz açıklarında önemli bir ölçüye tekabül eden 320 milyar metreküplük rezerv buldu. Bu rezervin bölgedeki öbür keşiflerin habercisi olduğunu vurgulayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sakarya Gaz Sahası’ındaki doğalgazın 3 yıl içerisinde iktisada kazandırılacağını açıkladı. Aslında bu keşfin birinci adımı bir kaç yıl evvel atılmıştı. Uzun yıllar boyunca karada petrol ve doğalgaz arayan ve vakit zaman küçük ölçülerde yeni keşifler yapan Türkiye, 2017 prestijiyle bu alandaki gayesini genişletmiş ve offshore yani açık denizlerdeki arama kabiliyetini arttırmak için yola çıkmıştı.

FİLO GITGIDE GÜÇLENDİ

Bu gaye doğrultusunda Türkiye, 2013 yılında satın alınmış olan Barbaros Hayreddin Paşa sismografik araştırma gemisi ve 2015’te imali tamamlanan Oruç Reis araştırma gemisinin yanına 2017 yılında Fatih derin deniz sondaj gemisini, 2019’da onun ikiz kardeşi olan Yavuz sondaj gemisini ve 2020 yılında da Yasal sondaj gemisini dahil ederek Akdeniz ve Karadeniz’de güç kaynağı aramaya başladı. Erdoğan da filoya en son katılan Yasal gemisinin yıl sonundan itibaren Akdeniz’de ya da oluşacak duruma nazaran Karadeniz’de misyon yapacağını belirtti. Yavuz, Fatih, Oruç Reis ve Barboras gemileri Akdeniz’de faaliyetlerine devam ederken Fatih gemisi, ani bir kararla geçtiğimiz mayıs sonunda Karadeniz’de vazifeye gönderildi ve 15 Temmuz prestijiyle birinci sondaja başladı. Daha evvelden bölgede yapılan sismik araştırmalar sonucunda orada olduğu varsayım edilen rezerv için sondaja başlayan Fatih, kısa mühlet içerisinde 3 bin 500 metre derinliğe inerek kaynağı fiziki olarak buldu.

GÜCÜN ‘HUB’I OLMA YOLUNDA

Türkiye, şimdiye kadar sahip olduğu jeopolitik pozisyonun getirdiği avantajlar ve bünyesindeki güç boru sınırları ile daima ‘enerji koridoru’, ‘enerjide transit ülke’ ya da ‘enerji köprüsü’ üzere kavramlarla anılıyordu. Siyaset olarak da aslında bu kavramlara sahip çıkılıyor ve bu istikamette adımlar atılıyordu. Fakat güç uzmanlarına nazaran Türkiye, son yıllarda güçte yaptığı alt yatırımı ve oluşan piyasaya ek olarak bu keşifle birlikte güçte bölgesel merkez olma yoluna güçlü biçimde girmiş durumda. Güçte hub olma gayesi için Karadeniz’deki keşfin birinci adım olduğunu vurgulayan uzmanlara nazaran asıl kıymetli olan 320 milyar metreküplük rezerv değil. Bölgede olduğu varsayım edilen daha büyük ölçüde rezervin ne kadarının iktisada kazandırılacak olması çok daha büyük bir role sahip. Çünkü gazın kalitesi ve pazarlanabilirlik gücü Türkiye’nin memleketler arası güç piyasasında elinin güçlenmesi demek.

AVANTAJ TARAF DEĞİŞTİRDİ

Uzmanlara nazaran bu keşif yıllardır Rusya ve İranla güç pazarlığına girişen, geçmişte birtakım çevreler tarafından ‘vanaları kapatırız’ telaffuzları karşı karşıya kalan Türkiye’nin güçte arz güvenliği noktasında da farklı bir pozisyona gelmesini sağlayacak. 2021’de Rusya ile, 2026’da ise İran ile daha evvelden imzalanan uzun periyodik alım muahedeleri sona ediyor. Bu tıpkı vakitte yeni mutabakatlarda Türkiye için büyük bir pazarlık kozu demek. Çünkü Türkiye, bu mutabakatlarla memleketler arası piyasaya nazaran çok daha yüksek fiyattan gaz almak zorunda kalıyordu. Fakat artık oluşacak rekabet avantajı bu fiyatları çok daha çekecek.

GÜÇ PİYASASI UZMANLARINA NAZARAN KARADENİZ-’DEKİ KEŞFİN ÖBÜR YANSIMALARI DA ŞÖYLE OLACAK:

Hem avantaj hem dezavantaj: Türkiye Karadeniz’deki komşuları ile rastgele bir hudut sorunu yaşamıyor. Akdeniz’deki üzere ihtilaflı bölgeler yok. O yüzden bulduğu gazı meselesiz olarak çıkartabilir. Lakin gazın bulunduğu derinlik görece olarak fazla olduğu için orada çalışmaları biraz daha zorlayıcı kılıyor.

Platform kurulacak mı?: Bölgede kısa mühlet içerisinde 8-10 adet tespit kuyusu açıldıktan sonra bir platformla gazın yüzeye çıkarılması gerekiyor. Türkiye, bu platformu kiralayabilir ya da şu anda petrol piyasasındaki gelişmelere bağlı olarak fiyatı son periyotta düşen bu platformları satın alarak
çalışmaları kendisi yürütebilir.

Günlük 10/12 milyon metreküp: Uzmanlara nazaran bu alandan günlük 10/12 milyon metreküp gaz çıkacak. Bu Türkiye’nin gaz muhtaçlığının 20’de birine karşılama kapasitesi demek. Fakat bilhassa kış aylarındaki rekor talepli günlerde bu gaz kritik ehemmiyete sahip olabilir.

İki kaynak kaya: Karadeniz’de Romanya ve Gürcistan açıklarında iki kaynak kaya bulunuyor. Milyonlarca yılda oluşan bu kaynakların oluşturduğu rezervler için daha evvel ExxonMobil ve Total de faaliyetlerde bulunmuştu.

 TÜRKİYE’NİN GAZ İTHALATINDA ÜLKELERİN HISSESI

– Rusya: %33.61
– Azerbaycan: %21.20
– İran: %17.11
– Cezayir: %12.56
– Nijerya: %3.88
– Öteki: %11.63

– 163: Türkiye’de doğalgaz kullanan OSB sayısı
– 16 milyon: Doğalgaz kullanan abone sayısı
– 60 milyon: Doğalgazın ulaştığı nüfus

BOTAŞ’IN DOĞALGAZ SATIŞININ DALLARA NAZARAN DAĞILIMI
Abone ……………..%41
Sanayi …………….%32
Elektrik ……………%24
Toptan satış ………%3

AVRUPA ÜLKELERİ DOĞALGAZ SATIŞ FİYATLARI (EURO/SM³)

Konut
Türkiye …………….0.21
İngiltere ……………0.58
Almanya …………..0.81
İtalya ……………….0.88
Fransa ……………..1

Sanayi
Türkiye ………….0.25
İngiltere …………0.37
Almanya ………..0.39
İtalya …………….0.41
Fransa ………….0.46

TOPLAM BORU ÇIZGISI UZUNLUKLARI (KM)

2016: 13.443
2017: 14.353
2018: 16.887
2019: 18.311

Hürriyet