“Yukarıdaki kod b** üzere bir şey ve b** üzere kodlar üretiyor.”
“BİRAZCIK kalite denetim bekliyorum ve bu b**tan şoför belirli ki hiç bu türlü bir süreçten geçmemiş.”
“Mauro, KAPAT O **** ÇENENİ. Bir daha bu türlü bir çöp ve salaklık duymak istemiyorum. Çok ciddiyim!”
Bunlar dünyanın en tanınmış teknoloji dehalarından birinin, grubunda çalışanlara gönderdiği e-postalardan kimileri. Kelam konusu kişi ise günümüzde Android işletim sistemiyle çalışan telefonlardan Tesla arabalara, milyonlarca dijital aygıtın olmazsa olmazı olan Linux’un kurucusu Linus Torvalds.
Torvalds’ın hakaretlerle dolu bu iletileri o kadar ünlü ki Reddit’te yalnızca bu bildirilere ayrılmış özel bir kanal bile var. Üstelik Torvalds’ın saydırdığı şahıslar yalnızca Linux çalışanları da değil.
Örneğin bir öteki teknoloji devi olan Intel için sarf ettiği, “Merak ediyorum, sanki hiçbir şeyi düzeltmeden insanlara sonsuza kadar b**tan eserler satmaya devam mı edecekler?” kelamı de kendisini kızdıran grafik çip üreticisi Nvidia’ya verdiği “S****rin gidin” yanıtı da hayli meşhur.
DAHA İYİ BİR İNSAN OLMAYA KARAR VERDİ
Bu biçimde önüne gelene ağzına geleni söyleyen Torvalds, kendisini bile rahatsız etmiş olacak ki 2018’de bir değişiklik yapmak için harekete geçti.
Neredeyse 30 yıl boyunca kendisini ünlü, saygın ve korkulan bir insan haline getiren Linux’un başından ayrılmayan Torvalds, birkaç yakın arkadaşının tavsiyesiyle süreksiz olarak vazifesi bırakma kararı aldı. Kaleme aldığı 989 sözlük özür metninde “nasıl farklı davranabileceğini öğrenmek için yardım alacağını” söylüyor ve ekliyordu: “Ben duygusal manada empati hüneri yüksek insanlardan değilim.”
Torvalds’ın daha iyi bir insan olmak için iş hayatını bırakacağını açıklaması, programcılar dünyasında zelzele tesiri yarattı. Çünkü Finlandiyalı programcı, yazılımcılar ortasında, sonlarını çizmenin neredeyse imkânsız olduğu bir teknolojiyi yönetim eden ikonik bir figür olarak kabul ediliyordu, hala de o denli…
Teknoloji dünyası için Linux, hayatta kalmak için aldığımız nefes kadar temel ve bedelli bir yazılım. Fiyatsız ve birçok sıradan insan varlığından bile haberdar değil. Fakat birçok değerli teknoloji ve şirketin Linux olmadan faaliyetlerini sürdürmesi mümkün değil.
Ingeniuty
MARS’TA BİLE LINUX KULLANILIYOR
Üstte bahsettiğimiz Android aygıtlar ve Tesla arabaların yanı sıra dünyanın en süratli süperbilgisayarları, borsa yazılımları, büyük bilgi projeleri, yapay zeka uygulamaları, nükleer denizaltıları, ABD Posta Yönetimi, şoförsüz araçlar, bankalar, havayolu şirketleri ve bulut bilişim teknolojisi daima Linux’la çalışıyor. Hatta NASA’nın Şubat ayında Mars’a gönderdiği uzay ortası Perseverence’ın bünyesindeki küçük helikopter Ingenuity’de bile Linux kullanılıyor.
Linux’un yazılım dünyasındaki bir başka değerli tesiri de yarattığı istekli yazılımcılar topluluğu. Yaklaşık 30 yıldır 10 binden fazla yazılımcıdan oluşan bu topluluk hayatlarının kıymetli bir kısmını hiçbir karşılık almadan linux’u geliştirip düzgünleştirmeye adamış durumda. Linux’un son sürümü 12 bin belgede ve 1 milyondan fazla kod satırında değişiklikler getirdi. Sürüm üzerinde çalışan toplam yazılımcı sayısı 2 bin civarındaydı.
BİR AY DAYANABİLDİ
Torvalds’ın 2018’de işlere orta vermesi bu ağır faaliyete çok fazla ziyan vermedi. 1 ayın sonunda işin başına döndüğünde, “Off, amma da sıkıldım. Benim işim Linux” demişti.
Lakin bu esnada Torvalds’ın kabalıklarından daha öteki bir sorun açığa çıktı. Yazılım her yerde kullanılıyordu, fakat Linux üzerinde çalışabilen yazılımcılar gitgide yaşlanıyordu. Üstelik kısa müddette çok şey öğrenmesi gereken gençler, Torvald’in kelamlı tacizlerine pek de sıcak bakmıyordu.
Bugün 51 yaşında olan Torvalds, “zeki pislikler” jenerasyonunun son üyelerinden. Zeka, vizyon, ego ve öfke krizlerinin bir karışımı olan bu beyaz erkekler, bir devir teknoloji sanayisine biçim verdi. Günümüzde Torvalds’ı eleştirenler, bu yaştan sonra manalı bir ferdî dönüşüm yaşamasının pek de muhtemel olmadığını belirtiyor. Torvalds’ın da farklı formda düşündüğü söylenemez. Lakin Linux topluluğunu kaostan kurtarıp yine organize edebilme ihtimali hala var…
GÖRÜNTÜLÜ GÖRÜŞME YAPMAM, TELEFONLA KONUŞMAM
ABD merkezli içerik sitesi Insider, geçtiğimiz günlerde Torvalds’ın Linux’un geleceğini kurtarma planları üzerine geniş bir haber yayımladı. Haberde imzası bulunan muhabir Rosalie Chen’in, kış aylarında gerçekleşen röportajın öncesine dair anlattıkları bile Torvalds’ın ne kadar güç bir insan olduğunu özetlemek için kâfi.
Farklı kentlerde yaşadıkları için Chen’in e-posta üzerinden imajlı konuşma yapmayı teklif ettiği Torvalds’dan cevap gecikmedi: “Her türlü imajlı konuşmadan tiksiniyorum ve bugünlerde yüz yüze görüşmemiz de seçenekler ortasında değil.” Bunun üzerine Chen telefonda konuşmayı teklif etti lakin tekrar tıpkı cevabı aldı: “Tiksintim telefon konuşmalarını da kapsıyor. Telefonlar iğrenç şeyler. Bir tek e-postalara kolaylıkla ulaşmamızı sağlamaları hoş.” Sonuçta röportaj e-posta üzerinden gerçekleştirildi.
Teknoloji bölümündeki birçok kişi üzere Torvalds da pandemi nedeniyle konuttan çalışıyor. Lakin pandemi onun hayatında çok fazla şeyi değiştirmedi çünkü kendisi aslında yıllardır üzerinde bornozuyla meskenden çalışıyor. Daima açık olan bir koşu bandının üzerine yerleştirdiği bilgisayarıyla bütün gün bir yandan yürüyor bir yandan da işlerini yönetim ediyor.
ŞORT-TİŞÖRT-PARMAK ORTASI TERLİK VAZGEÇİLMEZİ
İmgesi de yıllardır değişmedi. Yandan ayrılmış kırlaşmış saçları, yuvarlak çerçeveli gözlükleri ve rahat giysileriyle yıllardır Torvalds birebir Torvalds. Bu rahat usulü kamuoyunun önüne çıktığı etkinliklerde de sürdürüyor. Herkesin ekip elbiselerle katıldığı toplantılara Torvalds, şort-tişört-parmak ortası terlik kombiniyle iştirak ediyor.
Son vakitlerde Linux için çok fazla kodlama yapmadığını, “üst düzey teknik yönetici” pozisyonunda olduğunu belirten Torvalds, kendi şirketini kurmayı hiç istemediğini de belirterek “Tek istediğim var olan en iyi işletim sistemini yaratmaktı” diye konuşuyor.
Doğrusunu söylemek gerekirse, Torvalds’ın ömrünü Linux’a adadığını söylemek yanlış olmaz. Hatta bunun için Steve Jobs’ın “Gel Apple’da çalış” teklifini reddetmişliği bile var. Bunun sebebi de Jobs’ın Linux üzerinde çalışmayı bırakmasında ısrarcı olması.
BU SİSTEM OLMASA AÇIK KAYNAK OLMAZDI
Torvalds’ın Linux kadar kıymetli bir öbür projesi de Git. GitHum ve GitLab üzere şirketlerin temelini oluşturan kaynak denetim sistemi Git, günümüzde açık kaynaklı projelerin var olabilmesini sağlayan en değerli ögelerden biri.
Torvalds’ın üç kızından en büyüğü de bir yazılım mühendisi fakat Linux üzerinde çalışmıyor. Torvalds, “Linux imparatorluğu kurmak üzere bir niyetim yok” diye konuşuyor.
İçe dönük bir insan olmasına ve kalabalıklardan hoşlanmamasına karşın bağlantı kurmayı ve açık geliştirme yapmayı sevdiğini de belirten Torvalds’a nazaran, açık kaynak yazılım geliştirmek bu işi yapmanın en mantıklı yolu.
Torvalds, “Açık kaynak mühendisliğin sorun çözme boyutuna çok büyük bir katkı yapıyor zira çok farklı özelliklere sahip ve sizden çok farklı emelleri olan beşerlerle birlikte çalışabiliyorsunuz” diyor.
LINUS VE LINUX TIPKI ANDA DEĞİŞİYOR
Torvalds’ın işbirliğine kıymet veren öfkeli yazılımcı profili, Linux’un muvaffakiyetinin ve yaşadığı külfetin gerisindeki en değerli faktör. CloudLinux’un kurucusu ve CEO’su Igor Seletskiy durumu, “Linux vakitle değişiyor. Tıpkı biçimde Linus da değişiyor. Daha kucaklayıcı bir insan olmaya çalışıyor ve öfke patlamaları gitgide azalıyor” kelamlarıyla özetliyor.
Torvalds ise 2018’de işe orta verdiğinde hayatında birinci sefer terapiye başladığını ve işe döndükten sonra da birkaç ay devam ettiğini belirterek, “Bizim jenerasyonda bir terapistle konuşmak pek doğal bir şey değildir. Ben de başıma ne geleceğini pek bilmiyordum. Fakat nihayetinde keyifli bir deneyim oldu” diyor. Olduğu kişi haline gelmesini sağlayan süreçleri ve insanların neden şikayet ettiğini açıklamanın güzeline gittiğini belirten Torvalds, “Bence yararlı oldu” diye konuşuyor.
Facebook’ta yazılım mühendisi olarak vazife yapan bir Linux geliştiricisi olan Jens Axboe da “gözle görülür bir gelişme” olduğunu ve artık Torvalds’ın gönderdiği e-postaların direkt hakaret içermediğini belirtiyor. Torvalds ise şunları söylüyor: “Daha farklı ve daha iyi bir insan oldum mu? Sanmıyorum. Birkaç ay konuşmanın yaratabileceği fark bir yere kadardır. Lakin bu sayede herkese gönderdiğim e-postalara dair daha farkında ve dikkatli bir insan olduğumu umuyor ve düşünüyorum.”
Fotoğraf kaynağı: Krd – Yükleyenin kendi çalışması, CC BY-SA 4.0
SIRA BEKLEMEKTEN SIKILDI, KENDİ İŞLETİM SİSTEMİNİ YAZDI
Gerçek şu ki Torvalds bu türlü öfkeli ve sabırsız bir insan olmasa, Linux diye bir şey hiç var olmayabilirdi bile.
Her şey 1991 yılında başladı. O sırada 21 yaşında olan Torvalds, Helsinki Üniversitesi’nde öğrenciydi. Okulun bilgisayar sistemi birebir anda en fazla 16 kullanıcıya hizmet verecek formda tasarlandığından, Torvalds üzere öğrencilerin uzun saatler sırada beklemesi gerekiyordu.
Okul bilgisayarlarının işletim sistemi Unix de, donanımın kendisi de iş yerlerine nazaran fiyatlandırılmıştı. Bir diğer deyişle bir öğrencinin satın alabilmesi için fazla değerliydi. Öteki yandan Torvalds üzere önemli yazılımcılar, periyodun ferdî bilgisayarlarının kendi gereksinimlerini karşılayabilecek güçte olmadığını düşünüyordu.
Bu nedenle kendine bir bilgisayar alıp kurcalamaya başladı. Makinenin muhakkak vazifeleri yerine getirmesini sağlayan Unix gibisi kodlar yazıyordu. Bir mühlet sonra yazdığı kodlarla bir işletim sisteminin çekirdeğini oluşturduğunun farkına vardı. Devam etmeye ve bu çalışmasını etrafındakilerle paylaşmaya karar verdi. Bir bülten panosuna “386(486) AT klonları için fiyatsız bir işletim sistemi yapıyorum. (Sadece bir hobi, GNU üzere büyük ve profesyonel bir şey olmayacak.) İnsanların en çok istediği özelliklerin ne olduğunu öğrenmek istiyorum” yazdı ve ekledi: “Her türlü teklife açığım, lakin her söyleneni yapacağıma kelam veremem :)”
İKİ YILDA 100 KİŞİLİK BİR TOPLULUK OLUŞTU
Torvalds’ın projesi öbür yazılımcıların da ilgisini ekti. Kimileri keşfettikleri yanılgılar için düzeltmeler kimileri da yeni özellikler getirecek kodlar gönderiyordu. Linux açık kaynak topluluğu bu biçimde doğdu.
Teknoloji dünyasında popülerliği vakitle artan Linux, “tuhaf bir oyuncak işletim sistemi” olmaktan çıkıp internet sağlayıcılarında ve başka gerçek hayat uygulamalarında kullanılır hale geldi. 1993’e gelindiğinde, 100’den fazla insan Linux koduna katkı yapar hale gelmişti. Hala öğrenci olan Torvalds bütün projenin kontrolünden sorumluydu.
Bu durumun yarattığı zorluklar, Linux’ta bugün hâlâ geçerli olan idare yapısını da beraberinde getirdi. En iyi yazılımcılara çekirdeğin muhakkak kesimleri paylaştırılıyor ve bu bireyler kendi küçük krallıklarını kuruyordu. Bu hükümdarlar öteki yazılımcıların gönderdiği kodları kontrolden geçiriyor, kalite denetimi sağlıyor, geri bildirimde bulunuyor ve Torvalds’la irtibatı yürütüyordu.
“ÇOK İYİ GERİ BİLDİRİM VEREBİLİR”
Bu yapının içindeki yazılımcılar için Torvalds’ın kimi özellikleri nitekim hayranlık verici. Kod kalitesine dair teknik vizyonu, binlerce Linux mühendisinin birlikte çalışması için katalizör misyonu görmesi ve başka mühendisleri eğitme konusundaki yardım severliği takdir topluyor. Çoğunluğu beyaz erkeklerden oluşan Linux Teknik Danışmanlık Konseyi’ndeki tek bayan olan Linux geliştiricisi Laura Abbott, “Torvalds görebileceğiniz en sıcak ve samimi insan değildir lakin gerektiğinde çok iyi geri bildirim verebilir” diye konuşuyor.
Öteki yandan, Torvalds’ın açık kelamlı bağlantı anlayışı ve ayarsız küfürleri, tıpkı vakitte teknik tartışmaların aşağılamalarla dolu arbedelere dönüştüğü bir kültürü de beraberinde getirdi.
Örneğin 15 yıl boyunca Linux topluluğunda düzenleyici olarak misyon yapan programcı Neil Brown, “nadiren ağır küfürlü patlamaları olan bir liderin” gruptaki herkeste emsal davranış biçimleri yaratmadığını lakin bu türlü eğilimleri olan bireyleri cesaretlendirdiğini belirtiyor. Brown, “Bence bu durum Linux geliştirici topluluğunun içinde birçok yanlış davranışa yol açtı” diye konuşuyor.
Kendisinin de Torvalds’ın e-postalarda yazdıklarına çok dikkat ettiğini belirten Brown, böylelikle Torvalds’ın çalışma biçimini anlayıp birlikte daha verimli iş yapabildiklerini tabir ediyor. Bununla birlikte vakit zaman çok büyük fikir ayrılıkları yaşadıklarını da söyleyen Torvalds, “Hepimiz yanılgı yaparız. Bu anlaşılabilir bir şey. Dahası hayatı yapan kişi muhtemelen Linus’tan bile daha fazla üzülüyor. Bence Linus güvendiği bireylerden alçak gönüllülük bekliyor fakat bu hususta biraz incelik göstermesi gerekiyor” sözlerini kullanıyor.
“BAĞIRMAYI ÖĞRENMEN LAZIM, PASPAS GİBİSİN”
Linux modelinin zorluklarına katlanmak zorunda olan bir küme daha var. Linux kullanan şirketler ile Linux yazılımcı topluluğu ortasındaki irtibatı sağlayan aracı bireyler. Bu şahısların görevinin pek eğlenceli olduğunu söylemek mümkün değil.
Aracı kişi, çalıştığı şirketin geliştirdiği son özelliklerin Linux işletim sistemiyle meselesiz çalışmasını sağlayacak kimi yamaları geliştiricilere gönderiyor. Şayet yamada bir bug ya da öbür bir sorun varsa, tenkitlerin ve akabinde gelen kelamlı tacizlerin yükünü de o kişi üstleniyor. Eski bir Linux geliştiricisi, “Eğer yamanız patlaksa sizi aşağılayıp dalga geçerler. Bundan adeta keyif alırlar” diye anlatıyor.
2013 yılında yaşanan bir olayda Torvalds ve öteki Linux geliştiricilerinin, e-posta kümelerinde sık sık yaşanan kelam dalaşlarıyla ilgili latife yaptığı ve gruptan birini daha fazla bağırmaya teşvik ettiği de biliniyor. Torvalds bu bireye yazdığı e-postada “İnsanlara bağırmayı öğrenmen lazım. Sana bakınca paspas üzere davranmak çok kolay görünüyor” tabirlerini kullanıyor.
Bu kelam dalaşlarının ve hakaretlerin sıradan bir şey üzere kabul edilmesi, Linux topluluğundaki birçok kişi için rahat olmayan bir çalışma ortamı manasına geliyor. Örneğin IBM İdare Heyeti lideri ve Red Hat’in eski CEO’su Jim Whitehurst, “Herkesin en iyi fikrini söylemesini istiyoruz, yalnızca ezici tenkitleri kaldırabilecek olanların değil” diye konuşuyor.
ÖZÜR DİLEMEK KÂFİ Mİ?
Torvalds, 2018’de çalışmaya orta verdiği periyotta davranışları için özür de diledi lakin birtakım geliştiriciler, kolay bir özrün Torvalds’ın yıllardır verdiği hasarı tamir etmeye ya da Linux topluluğundan kaçırdığı insanları geri getirmeye yeteceğini düşünmüyor.
Eski bir Linux yazılımcısı, “Bir avuç iyi insan buna katlandı. Katlamayanlar da bıkıp ayrıldı” diye konuşuyor. İsminin açıklanmasını istemeyen yazılımcı, bu kültür nedeniyle birçok bayanın ve azınlık üyesinin Linux topluluğunu terk ettiğine dair birinci elden bilgisi olduğunu da kelamlarına ekliyor.
Şu anki haliyle Linux topluluğuna girebilmek için tenkide güçlü olmanın dışında da birtakım özelliklere sahip olmak kural. Kişinin boş vakitlerinde çalışması, yamalar geliştirip sunması ve sağlam bir geliştirici olabilmek için fark edilmesi gerekiyor. Bu da boş vakit, bir bilgisayar ve sağlam bir internet ilişkisi gerekli demek. Ne yazık ki herkes bu imkanlara sahip değil. Dahası iyi bir eğitim görmüş olmak ve akıcı bir İngilizce konuşmak da kıymetli artılar. Sonuçta Linux topluluğu genelde bu ayrıcalıklara sahip beyaz erkeklerin ötesine geçemiyor.
BAYANLARIN ORANI HAYLİ DÜŞÜK
Linux topluluğundaki ve genel olarak açık kaynak teknoloji dünyasındaki tek tiplik, kenara itilmiş kümelerin mensuplarının bu ortama girmesini çok zorlaştırıyor. Ortadan geçen yıllarda bayan yazılımcı sayısında bir artış görüldü fakat oranlara bakıldığında tüm yazılımcıların yaklaşık yüzde 8’i yani 300 kişilik bir bayan kümesinden bahsedilebiliyor.
Linux Vakfı’nın bir mentorluk teşebbüsü de var. Bu teşebbüs kapsamında ortalarında bayanların da bulunduğu yeni yazılımcıların kümeye iştiraklerinin sağlanması amaçlanıyor. Vakıftan takviye alanlardan biri olan Shuah Kahn, bir başka hedefin da idare takımlarının çeşitlendirilmesi olduğunu söylüyor. Tekrar de şu an iştirakçilerin yalnızca yüzde 16’sı bayanlardan oluşuyor.
“DAHA GÜZELİNİ YAPMAK ZORUNDAYIZ”
Öbür yandan Torvalds, yakın vakte kadar teknoloji kesiminde çeşitlilik olması gerektiği fikrini benimsemiyor, takımların meritokrasiyle oluşması gerektiğini savunuyordu. 2015’teki bir açıklamasında, “Bütün bu ıvır zıvırlar ayrıntıdan öbür bir şey değil ve nitekim ehemmiyeti yok” diye konuşmuştu.
Bugün Linux’ta çalışan bayan sayısının düşük olmasının teknoloji kesiminin genelindeki bir durumu yansıttığını söylemekle birlikte, “Daha güzelini yapmak zorundayız zira Linux bölümün en büyük projelerinden biri” diyor.
Fakat bayan sayısını artırmak için ne yapılabileceğini de bilmiyor: “Kesin bir tahlil olduğuna inanıyor muyum? Hayır. Grubumuzda bayanlar ve beyaz olmayan beşerler var mı? Evet var. Lakin bunun çok çok küçük bir azınlık olmadığını söylersem kuyruklu palavra atmış olurum. Bunu nasıl değiştireceğimizi bilmiyorum.”
“GÜCÜMÜN ASIL KAYNAĞI BANA DUYULAN GÜVEN”
Kendini söz etmekte zahmet çekmeyen bir insan olmasına karşın, Torvalds mütevazı bir gücü olduğunu söylüyor. “Açık kaynak topluluğunda kimseyi bir şey yapmaya zorlayamazsınız” diyen Torvalds, kendisinin gücünün kaynağının da insanların duyduğu inanç olduğunu belirtiyor.
Pekala Torvalds terapiden bu yana ne kadar değişti? Bu sorunun yanıtı kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor. Torvalds beklentileri karşılamakta zorlansa da bir aydınlanma yaşadığını söylüyor.
“Güvendiğim beşerler bana gelip de ‘Linus g** herifin tekisin, bir adım geri gidip davranışlarına bir bakmalısın’ dediğinde bence iki seçeneğim var: Ya onların yanlış olduğunu düşüneceğim ve her zamanki üzere işime bakacağım, ya da tavsiyelerini ciddiye alacağım”- diyen Torvalds şöyle devam ediyor.
“Sadece birkaç ay bir profesyonelle konuştum diye büsbütün farklı bir insan olduğumu tez edecek de değilim. Bu işler bu türlü yürümüyor. Lakin umuyorum en azından kullandığım lisan konusunda biraz daha dikkatli ve şuurlu bir insan olabilmişimdir.”
Birinci sefer 1996’da çizilen Linux logosu ‘Tux’ yıllar içinde değişe değişe sağdaki halini aldı. 2008’den beri bu logo kullanılıyor
MÜSAMAHA BÖLÜMÜ SONA ERDİ
Tahminen Torvalds kendi dönüşümü konusunda net fikirlere sahip değil. Lakin o Linux’u başlattığından beri dünyanın ne kadar değiştiği ortada. Linux geliştiricisi ve Facebook mühendisi Axboe, “Artık zeki bir g**e eskisi kadar müsamaha gösterilmiyor” tabirlerini kullanıyor.
Axboe, “İnsanlar bu tıp davranışları nedeniyle reaksiyon görüyorlar. 10 sene evvel bu düşünülemezdi bile. Birinci vakitlerde Yabanî Batı üzere bir ortam vardı” diyor.
Axboe’nun bahsettiği değişimin son örneği fiyatsız yazılım bölümünün önderlerinden Fiyatsız Yazılım Vakfı’nın (FSF) kurucusu Richard Stallman olayı oldu. Stallman hakkında birtakım bayanları taciz ettiğine dair tezler ortaya atılırken, seks ticaretinden karar giyen Jeffrey Epstein hakkında söyledikleri de gündem oldu. Bunun üzerine 3000 geliştirici bir açık mektup kaleme alarak Stallman’ın FSF idare şurasından gönderilmesini talep etti. Nihayetinde Stallman konseyde kaldı lakin IBM’in sahibi olduğu Red Sınır ve Mozilla FSF’ye dayanağı verdiği çektiğini açıkladı.
KURALLAR ‘DİKTATÖRÜ’ BAĞLAR MI?
Torvalds, Eylül 2018’de çalışmaya orta verdiğinde, Linux proje yöneticilerini yani düzenleyicileri sorumlu tutan bir davranış kuralları listesi benimsedi. Bu kuralları uygulamayan ya da uygulanmasını sağlamayan düzenleyicilerin süreksiz ya da kalıcı yaptırımlarla karşılaşabileceği belirtildi.
Khan, gelen şikayetlerin çok önemli bir biçimde değerlendirildiğini söyledi fakat kimileri bu yaptırım sistemlerinin Torvalds için ne dereceye kadar uygulanabileceğini sorguluyor. Çünkü Linux açık kaynak topluluğunda “ömrünün sonuna kadar misyon yapacak yararlı diktatör modeli” olarak isimlendirilen yapıya sahip yani en küçüğünden en büyüğüne her türlü değişimde son kelamı Torvalds söylüyor.
Kimileri Torvalds’ın hala çok fazla değişmediğini fakat günümüz teknolojisinin temelinde Linux olduğu için birçok geliştiricinin Torvalds’ı tolere ettiğini belirtiyor. Eski bir Linux geliştiricisi, “Linus davranışlarına ayar çekmiş olabilir fakat özünde tıpkı insan” sözlerini kullanıyor.
TOPLULUK GİTGİDE YAŞLANIYOR
Birkaç yıl evvel düzenlenen bir Linux konferansında, Red Hat’in önde gelen mühendislerinden David Miller, tertip için kollu makinelerin bulunduğu bir oyun salonunu kiralamayı düşündü. Fakat daha sonra 15 yıl evvel bunu yapsa uygun olacağını zira yazılımcıların birçoklarının oyun oynama yaşını geçtiğini fark etti. O nedenle bir restoran kiralamayı tercih etti.
Russell Coker, Linux’a birinci katıldığında geliştiricilerin birçok 20’li yaşlarındaydı. Bugün ise 40’larını ve ötesini yaşıyorlar. Coker, genç yazılımcıların topluluğa katılmıyor olmasının telaş verici olduğunu düşünüyor. Üstelik bu derdinde yalnız da değil ancak çok fazla şey yapılmıyor.
Linux hala büyüyen bir proje. Linux çekirdeğine katılanların sayısı her yıl artıyor. Lakin büyüme suratı son üç yılda yavaşlamış durumda.
Linux’un alt sistemlerini avuçlarının içi üzere bilen üst seviye proje yöneticilerinin birçok çok uzun vakittir topluluğun bir modülü. Dahası alt sistemlerin el değiştirmesi de çok ender karşılaşılan bir durum. Yeni Linux iştirakçilerinin birçok ise genç geliştiriciler değil şirketleri için Linux üzerinde çalışan profesyoneller.
Coker, “Bence birçok insan işlerin şu anki gidişatından mutlu ancak 10 sene sonra benim yaşımdaki beşerler emekli olduğunda yaşanacaklardan telaşlıyım. Daha fazla gencin ilgisini çekmemiz lazım” diye konuşuyor.
LINUX ESKİSİ ÜZERE RAKİPSİZ DEĞİL
Linux topluluğuna katılanların çok şey öğrenmesi gerek. Çekirdek evvelce daha küçüktü fakat bugün kabuğunu kırmak çok daha güç zira iştirakçi sayısı, kod ölçüsü ve e-posta kümelerindeki gürültü artmış durumda. Öğrenciler GitHub üzere platformlarda projeler bulmaya çok alışkın. İnternette bağlantı biçimleri de hayli değişti lakin Linux topluluğu hala çoğunlukla e-postayla haberleşiyor.
Üstelik açık kaynak dünyası bugün eskiye nazaran çok daha fazla seçeneğin olduğu bir yer. Linux’un yaratılışından günümüzde birçok yeni açık kaynak proje ortaya çıktı. Gençler için Google’ın TensorFlow’u ya da Facebook’un React’i üzere yeni projeler, Linux üzere yaşlı ve oturmuş bir projeye kıyasla çok daha cazip.
Miller, “Yaşlanıyoruz ve bu eski başların yerine yenisini koyabilmek için en yakın vakitte bünyemize yeni beşerler katmalıyız” diyor.
Torvalds ise topluluğun yaşlandığıyla ilgili yorumların kendisini pek kaygılandırmadığını belirtiyor. “Düzenleyicilerin yaşlandıkları mutlaka gerçek. Hepimizin başına geliyor üzere çünkü hepimiz her yıl bir yaş daha alıyoruz. Kimilerimiz şişmanlıyor, kimileri da kelleşiyor” diyen Torvalds, yaşlananların topluluğu terk etmediğini hatırlatıyor.
Bununla birlikte Torvalds, büyümede düz bir çizgiye ulaşıldığını da kabul ediyor ve projenin hala “sağlıklı bir gelişim hızına” sahip olduğunu lakin artık “hızlanmadığını” söylüyor. Yeniden de Linux hala 2-3 ayda bir yeni bir sürüm yayınlıyor, bu sürümlerin her birinde 1500-2000 yazılımcı çalışıyor ve Torvalds projenin kapsamının ve büyüme suratının kendisini rahatsız etmediğini belirtiyor.
GENÇLERİ MEMNUN EDEBİLECEKLER Mİ?
Linux’un kucaklayıcı bir yer olmama ünü yeni gelecekler için caydırıcı olabilir. Miller, çekirdeği geliştirme konusunda gözlerinin korkabileceğini hatta dehşete düşebileceklerini düşünüyor. Facebook’tan çekirdek üzerine çalışacak genç mezunlar arayan Axboe ise nazik davranılmazsa bu gençlerin kalıcı olmayacağını belirtiyor.
“10, 20, 30 yıl içinde projenin hayatta kalmasını ve vakit içinde gelişmesini istiyorsanız taze kana gereksiniminiz var” diyen Axboe, sıkıntılı olan ya da o denli bilinen bir ortamın gençlerin iştiraki için elverişli olmadığını da kelamlarına ekliyor.
Bütün bunlar bir yana, en kıymetli soru Torvalds emekli olduğunda Linux’a ne olacağı. Torvalds Python’dakine misal bir gelecek hayali kuruyor. Bir yazılım lisanı olan Python’un yaratıcısı Guido van Rossum, günlük operasyondan elini çektiğinde, bir yönetim komitesi kurulmuştu.
Torvalds, “Evet, çok sayıda üst seviye proje yöneticimiz var lakin ben gidersem Linux’u yönetim edebilecek geniş ve derin bir insan havuzu var” diye konuşuyor ve ekliyor: “Siyasi çekişmeler olur, iç çatışmalar olur lakin kaos kalıcı olmaz.”
Insider’ın “Linux creator Linus Torvalds cancelled himself to become a nicer person — now he needs to bring talent back to the world’s most important software” başlıklı haberinden derlenmiştir.
Hürriyet
