Son yıllarda finansal okuryazarlık kavramını daha sık duymaya başladık. Pek çok şirket de çalışanlarına finansal okuryazarlık eğitimi verir oldu. En kolay tarifiyle, bireylerin gelirlerini, bütçelerini gerçek yönetebilmeleri, birikim ve yatırımlarını akla yatkın değerlendirmeleri manasına gelen finansal okuryazarlığın düzeyi ne yazık ki tüm dünyada epey düşük.
Covid-19’un yarattığı finansal tasa ve gerilim, finansal okuryazarlığın değerini daha da ortaya çıkardı. Pandemi ile birlikte bütçe, birikim, yatırım üzere kavramlar hiç olmadığı kadar konuşulur oldu.
Türkiye’de finansal okuryazarlık konusuna öncülük eden Hasret Denizmen, “Finansal okuryazarlık koronavirüs öncesi yararlı bir vitamindi. Koronavirüs sonrası periyotta ise tüm dünyada antibiyotik halini aldı” diyerek durumu özetliyor.
Finansal okuryazarlık düzeyi artan ülkelerde tasarruf oranlarının da arttığını söyleyen Denizmen, “Ne kadar para kazandığınız kadar o parayı nasıl harcadığınız ve o parayla nasıl birikim, yatırım yaptığınız kıymetli. İşte tam bu noktada finansal okuryazarlık devreye giriyor. Şayet hayat için gerekli olan barınma, besin üzere temel gereksinimlerin karşılanabildiği gelir varsa, finansal hayallerini planlayıp amaca dönüştüren herkes kendi bütçesine uygun oranda tasarruf edebilir. Ben yıllardır taban fiyat kazanıp konut alanı da, ortalamanın üzerinde maaşı olup para biriktiremeyeni de görüyorum. Bunun için gaye koymak, kararlı olmak ve akıllı harcama yapmak gerek” dedi.
PANİKLE YANLIŞ KARARLAR VERMEYİN
Gerek sıhhat gerekse finansal mevzularda yaşanan paniğin yanlış kararlar almaya neden olduğunun altını çizen Denizmen, “Piyasalar dalgalı deniz üzere. Daha evvel yatırım yapmıyorsanız bu periyotta kısa vadede kazanmak için tüm birikiminizi riske sokmayın. Ayrıyeten, önümüzdeki 12-18 ay içinde büyük bir satın alma yahut öbür durumlar için paraya gereksiniminiz olacaksa yatırım yapmayın. Fakat evvelce yatırım yapıyorsanız yapın. Unutmayın, bazen hiçbir şey yapmamak da yatırımdır” dedi.
FİNANSAL MUVAFFAKIYET İÇİN DİSİPLİN VE SABIR KURAL
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Lideri Attila Köksal, Türkiye’de finansal okuryazarlık düzeyinin düşük olmasının en önemli sebeplerini, hane halkına ilişkin bir bütçe ve finansal planlama yapılmaması, finansal hususlarda eğitimin yetersizliği, tasarruf alışkanlığının kazanılmamış olması, birikimleri yatırımlara dönüştürememek olarak sıralıyor. Köksal, “Maalesef yurdumuzda ortalama gelir seviyesi düşük ve sabit gelirli birçok aile doğal olarak birikim yapmakta çok zorlanıyor. Bir bankamızın anketinde “Neden tasarruf yapmıyorsun? sorusuna gelen karşılıklar “50 liralarla, 100 liralarla para mı birikir?”, “Elime bir yerden toplu bir para geçince tasarrufa başlayacağım” formundaydı. Öncelikle belirtmemiz gerekir ki, birikimin büyüğü, küçüğü olmaz. Değerli olan, bütçe yapma disiplinini elde etmek ve öncelikle israfı ve gereksiz harcamaları azaltmaktır. Birikim yapmaya erken yaşlarda başlamak ve sistemli olarak birikim yapmak uzun vadede çok olumlu sonuçlar verir. Disiplinli ve sabırlı olmayı başarabilen şahıslar finansal mevzularda çok başarılı sonuçlar alırlar” dedi ve hayallere ulaşmak için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
- Finansal planlama/bütçe yapmak
- Masraflarımızı nizamlı denetim ederek tasarruf etmek
- Tasarrufları birikimlere, birikimleri yatırımlara dönüştürmek
- Gayelerimizi ve yatırımlarımızı daima takip etmek
- Sabırlı olmak!!!
ACİL DURUM FONU OLUŞTURUN
Attila Köksal, pandemi devri için şu tavsiyelerde bulundu:
- Pandemi devrinin getirdiği yeni şartları daha iyi yönetebilmek için bütçemizi gözden geçirmeliyiz.
- Beklenmedik anlara karşı hazırlıklı olmak için kesinlikle acil durum fonu oluşturmalıyız.
- Kredi puanımızı muhafazaya uğraş etmeliyiz.
- Yatırım yapmak da birçok kişinin düşündüğü üzere sıkıntı bir şey değildir. Yatırımlarımızı mevduat, altın ve dövizin yanı sıra, uzmanlar tarafından yönetilen pay senedi ve tahvil içeren yatırım fonlarına yayarsak uzun vadede oynaklığı düşük, makul getiriler elde eder ve birikimlerimizi enflasyona karşı korur ve büyütürüz.
- Uzun vadede finansal refahımıza katkıda bulunacak olan ferdî emeklilik yatırım araçlarını sistemli olarak takip etmeliyiz.
- Tasarruf ve birikim yapmayı muhakkak ertelememeliyiz. Unutmayalım, ‘erken kalkan çok yol alır’.
PANDEMİDE PAY SENETLERİNE TALEP ARTTI
Pandemi devrinde Türk halkının tasarruf ve yatırım eğilimlerini pahalandıran Attila Köksal, şunları söyledi: “Türk hanehalkının finansal sistem içindeki ferdi tasarrufları yaklaşık 300 milyar Dolar civarındadır. Bunun yarıdan fazlası yüklü Dolar olmak üzere yabancı para cinsinden banka mevduatındadır. Ayrıyeten, sistem dışında da (evde, kasalarda, vb.) tutulan kimine nazaran 150 milyar, kimine nazaran 200 milyar Dolar civarında bir ‘yastık altı’ birikim olduğunu düşünüyoruz. FODER olarak biz vatandaşlarımıza yatırımlarda riski yayarak yumurtaları farklı sepetlere koymayı tavsiye ediyor ve şuurlu yatırım yapmaya davet ediyoruz.
Pandemi periyodu, bireylerin gerçek gereksinimlerinin tanımlanması ve somutlaşmasını sağladı. Bu nedenle, istek mi gereksinim mı çok daha net bir kavram oldu. Bunu yaşama yaymak gerekir.
Pandemi periyodundaki belirsizlik ve konutta daha fazla vakit geçirilmesi bireylerin harcamalarını doğal olarak azalttı. Bunu kredi kartı harcamalarındaki düşüşlerden net olarak gözlemleyebiliyoruz. Ayrıyeten bu periyotta dijital bankacılık uygulamalarının tercih edildiğini, temassız metotların ön plana çıktığını ve dijital dönüşüm kapsamında finansal erişim açısından kıymetli gelişmelerin yaşandığını da görmekteyiz.
Pandemi devrinde ekonomik sakinlikle uğraş etmek için faizlerin düşürülmesi ve banka faizlerinin enflasyon düzeyinin altına gelmesi bireyleri döviz ve altına yönlendirdi. Türk Lirası mevduattan döviz mevduata değerli bir geçiş oldu. Altının yurtdışı performansının son yıllarda iyi olması ona olan talebi daha da arttırdı.
Faizlerin düşüklüğü pay senetlerine olan ilgiyi de arttırmış ve 2020 yılı içinde 300.000’den fazla yeni pay senedi hesabı açılmıştır. Pay senetlerine duyulan bu ilgi olumlu olsa da, genelde yatırımcıların kısa vadeli bir perspektifle pay senedi alıp satıyor olmaları telaş vericidir. Araştırmaları kıymetlendirerek pay senedi alımı yapılmalı, bu takip yapılamayacaksa uzun vadede iyi yönetilen pay senedi fonları tercih edilmelidir.”
Hürriyet
