Besin ve Ziraî Eser Piyasaları İzleme ve Kıymetlendirme Komitesi sonrasında yapılan açıklamada, ziraî eserler ve besin piyasalarındaki gelişmeler konusunda vakitli kararlar almaya yarar sağlayacak bir “Erken İhtar Sistemi”nin oluşturulmasına ait teknik altyapı çalışmalarının ele alındığının belirtilmesi kelam konusu sistemin işleyişini gündeme getirdi.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, dünyada pek çok ülkede temel besin fiyatlarında artışlar yaşanırken, bu ülkeler, ziraî eser piyasalarının sistemli çalışmasını sağlamak için tedbir alıyor.
Anılan ülkeler bu kapsamda ziraî eserlerde yurt içi üretim, tüketim ve fiyat oluşumlarının takip edilmesi gerekirken, pek çok ülke ziraî üretimin takip edilmesi için teknolojik imkanlardan da yararlanılan sistemler kuruyor. Bu sistemlerden elde edilen bilgiler alınan kararlarda belirleyici olurken, bu düzenek “Erken İkaz Sistemi” olarak isimlendiriliyor.
Ziraî üretime yönelik olarak kurulacak erken ihtar sistemlerinde 3 temel ayağın yer alacağı öngörülüyor.
Sistemin birinci kademesinde ziraî eserlere ait arz takip ediliyor. Bu kapsamda, ziraî eserlerde tohumdan hasat kademesine kadar oluşacak meteorolojik riskler ve hastalıklar izlenerek, muhtemel arz eksiklikleri belirleniyor. Böylelikle, bir ziraî eserin üretiminde eksiklik olup olmayacağı evvelce bilinerek, tedbir alınabiliyor.
İkinci evreyi ise “fiyat izleme” oluşturuyor. Sistemle, ziraî eserlerin fiyatlarındaki dalgalanmalar takip ediliyor. Böylelikle, arzın izlenmesine ait datalar fiyatlara yansımadan bu durumun tespit edilmesi amaçlanıyor. Fiyatlarda, arz sıkıntısından kaynaklanmayan fiyat hareketlerinin olduğu belirlenirse, yurt dışı fiyatlar, fiyat spekülasyonları ve öbür seçenekler inceleniyor. Böylelikle, eser fiyatlarında oluşabilecek dalgalanmalar vaktinde tespit edilebiliyor.
ARZ ZİNCİRİNDEKİ SORUN BELİRLENİYOR
Erken ihtar sistemlerinin son ayağını arz zincirinin takibi oluşturuyor. Bu süreçte eser, tarladan markete kadar izleniyor ve her basamakta eser fiyatındaki seyir takip ediliyor. Böylelikle, arz zincirinin bir halkasında yapısal sorun varsa, bunun fiyatlara tesirine ait tedbir alınabiliyor.
Anılan sistemlerin, ziraî üretimde arz eksiği olup olmadığının eser bazında ve vaktinde tespit edilmesi, süreksiz arz eksiklikleri fiyatlara yansımadan evvel süreksiz dış ticaret önlemleri ile tedbir alınması üzere yararlar sağlıyor.
Sistem, kalıcı arz eksikliklerini gidermeye yönelik teşvik ve önlemlerin geliştirilmesine de imkan tanırken, spekülatif fiyat hareketleri tespit edilebiliyor.
Sistemin Türkiye’de uygulanmaya başlanmasıyla, Tarım ve Orman Bakanlığının ziraî üretim dataları, Ticaret Bakanlığının arz zincirinin ve iç piyasanın takibine ait dataları ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının fiyatların izlenmesine ait dataları kullanılabilecek.
Hazine ve Maliye ile Ticaret bakanlıkları da tedbir alınması gereken durumlarda dış ticaret ya da vergi bahislerinde karar alabilecek.
Hürriyet
