Koronavirüs salgını tükenmişlik sendromunu da arttırdı. Bir yandan işsizlik kaygısının yarattığı gerilim, başka yandan konutta mesai saatlerinin uzaması ve özel hayattan çalması, çocukların ve konutun bakımı derken pek çok çalışan kendini tükenmiş hissediyor.
İş ve meslek sitesi Monster’ın ABD’de yaptığı bir araştırmaya nazaran konuttan çalışanların yüzde 69’u tükenmişlik sendromu septomları taşıyor.
Geçen yıl Dünya Sıhhat Örgütü tarafından resmen mesleksel deformasyon olarak tanımlanan ‘tükenmişlik sendromu’ çok uzun vadeli ağır ve gerilimli çalışma sonucunda kişinin fizikî, duygusal ve davranışsal olarak tükenmesi, duyarsızlaşması, hiç bir şey yapmak istememesi olarak açıklanıyor.
İş yoğunluğu, amaç baskısı, işini kaybetme korkusu, empati mahrumu yöneticiler tükenmişlik sendromunu körüklüyor.
Geçen yıl Gallup tarafından yapılan bir araştırma, her dört çalışandan birinin ‘her vakit ya da sık sık’ tükenmiş hissettiğini ortaya koymuştu. Yüzde 44 ise ‘bazen’ tükenmiş hissettiğini söylemişti.
BELİRTİLERİ NELER?
Tükenmişlik sendromunun belirtileri şöyle sıralanıyor:
– Kendini iş arkadaşlarından ya da toplumsal etrafından izole etmek,
– Motivasyon kaybı, yapılacak işler için kendinde güç hissetmemek,
– Somatik ya da bedensel olan karın, baş, mide, iskelet sistemi ağrısı üzere semptomların eşlik etmesi,
– Kişinin özel hayatındaki aktivitelere ayıracak gücünün olmaması.
Pandemi ile birlikte tükenmişlik hissi yaşayanların sayısının daha da arttığı düşünülüyor. Konuttan çalışma, çocukların eğitimi, mesken işi derken pandemi sürecinde başta bayanlar olmak üzere pek çok çalışanın üzerine çok fazla yük bindi.
İstanbul Bilgi Üniversitesi, Örgütsel Psikoloji Yüksek Lisans Programı olarak TÜBİTAK tarafından da fonlanan projelerinde ‘esnek çalışma’ uygulamalarının ruhsal sıhhatimize ve iyi oluşumuza tesirlerini araştırdıklarını söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Örgütsel Psikoloji Yüksek Lisans Program Yöneticisi Doç. Dr. İdil Işık, “Ev işi ve çocukların eğitimi üzere rollerin öncelikle bayandan beklenmesi özel hayat içerisinde sıklıkla karşılaştığımız bir sorun. Adil dağılmayan toplumsal cinsiyet rollerinin iş ömrü üzerinde yıkıcı tesirleri olması çok olağan. Bir de pandemi devrinde meskenden çalışarak iş ve özel ömrün iç içe geçtiği, istikrarın altüst olduğu bir şart oluşunca tükenmişliğin eşiğine gelmek de epey doğal” diyor.
NORMALLEŞMEDE SENDROM ARTACAK
Doç. Dr. İdil Işık, “Yapmanız, tamamlamanız ve ‘iyi’ performans göstermeniz gereken bir iş ve tıpkı mühlet içerisinde çocuğun eğitiminden sorumlu ‘öğretmen’ rolünüz ile mesken işlerinden sorumlu ‘bakım veren’ rolünüz bulunuyor. Bir de üstüne pandeminin getirmiş olduğu belirsizlik ve tasayı da ekleyince işler daha da zorlaşıyor. Bence bu devirde tükenmişlik sendromu yaşayan şahısların sayısının periyot içerisinde değil de periyot bitmeye yakın yani olağanlaşma dediğimiz periyotlarda ortaya çıkması çok daha mümkün zira tükenmişlik birikerek ilerler. Yani tek bir hadiseye bağlı değil, bir vakalar silsilesinin tesiriyle oluşuyor. Monoton ve uzun saatler boyunca çalışması, bu esnada iş ortamındaki yıpratıcı münasebetler, belirsizlikler, destekleyici olmaktan uzak idare yaklaşımı, kişinin dinlenmek için, iş dışı yapacağı aktiviteler için kendine vakit ayıramaması tükenmişliğin tetikleyicileri ortasında. Bilhassa kişinin daima meskende olması, ofislerin getirdiği toplumsal ortamdan yoksun kalmak, mesken içi rollerinin iş sorumluluklarını dilediğince yerine getirmek açısından bariyer oluşturması, iş-özel hayat istikrarı ortasındaki bozulmalar ile mesai kavramının unutularak 24 saatin çalışılacak vakit dilimi olarak algılanması pandemide tükenmişlik sendromunun tetikleyicileri” diyor.
‘ŞİMDİ VE BURADA’ BAKIŞ AÇISI EDİNİN
Tükenmişlik hissinden kurtulmak için yapılabileceklerin şahıstan şahsa değiştiğini ve kişinin kendisine en uygun tavsiyeyi seçmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. İdil Işık, şu tavsiyelerde bulundu:
– Kendi kendine bakım dediğimiz şeyin ne kadar farkındayız? Sistemli bir uyku sistemim var mı? Gereğince iyi besleniyor, su içiyor muyum? Nizamlı olarak antrenman yapıyor muyum? Bu sorular epeyce kritik ve hayatımızı düzenleyici fonksiyonlara sahip.
Yeni bir güne uyandığınızda, ferdî bakım, kahvaltı ve bir evvelki günden farklı ve pak bir kıyafet giyerek tazelenmek kural.
– Yazışarak dahi olsa birileriyle toplumsallaşıyor muyum? Irtibat halinde kalmak var oluşumuzun en büyük göstergelerinden, bu sebeple yakın arkadaşlarımızla, iş arkadaşlarımızla ya da bize iyi gelen kim varsa onlarla irtibatı koparmamalıyız.
– Şayet günlük çalışma saatimiz bittiyse ve hala daha işle ilgili bir şeyler yapayım diye düşünüyorsak bunun iş-özel hayat istikrarı ve ruhsal sıhhatimiz üzerinde yıkıcı tesirleri olduğunu hatırlamalıyız. Bu sebeple iş saatlerimizi bir tertibe oturtmalı ve buna sadık kalmalıyız. Öbür faaliyetlere yöneldiğimizde de ‘şimdi ve burada’ bakışı ile büsbütün içine girdiğimiz ortam ya da faaliyetin tadını çıkartmalıyız.
– Meskenden de çalışsak, kurumdan da çalışsak orta vermemiz gereken saatlerde iş yapmamalıyız.
– Her günü küçük değişikliklerle bir evvelki günden farklı tutmak da kıymetli. Örnek vermek gerekirse; merak ettiğiniz bir sineması o gün yapılacaklar ortasına ekleyebiliriz.
– Toplumsal medyada kimi beşerler kendi ömürleriyle ilgili birçok şey paylaşabiliyorlar. Örneğin; bir güne birçok şey sığdırdığını anlatan şahısların öykülerini dinleyebiliyoruz. Bu noktada kendinizi kimseyle kıyaslamayın. Herkesin yolu gidişi, öyküsü, serüveni kendine has.
– Sizin gücünüzü düşüren, potansiyelinizi baltalayan bireylerle ortanıza hudut koymak da hayli önemli.
– Çalışanlar bu devirde yöneticilerinden ya da iş arkadaşlarından yardım istemek konusunda çekinebiliyorlar. Çalışma saatleri içerisinde onları aramanın rahatsız etmek manasına gelmediğini bilmek kıymetli.
– Gelişiminiz için online gerçekleşen kurslara, seminerlere katılabilirsiniz. Bu tahminen ilgi duyduğunuz bir lisan öğrenmek olabilir, ferdî gelişiminiz için bir program olabilir…
– Tükenmişlik sendromunun belirtilerini taşıyorsanız yardım istemekten muhakkak çekinmeyin.
Hürriyet
