Telkoder İdare Şurası Lideri Halil Az Teberci ve derneğin Uydu Çalışma Kümesi Lideri Mehmet Fahri Can tarafından yapılan rapora ait açıklamalara nazaran; global Uzay İktisadı, uydu imalatı, fırlatma, yer donanımları ve hizmetler dâhil olmak üzere 366 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahipken uydu haberleşme hizmetleri ise bu büyük pastanın yaklaşık 123 milyar dolarlık kısmını oluşturuyor. Ülkemizde ise uydu haberleşme hizmeti (UHH) gelirleri 2019 sayılarıyla yaklaşık 637 milyon TL, yani 108 milyon dolar düzeyinde seyrediyor. TELKODER raporuna nazaran uydu hizmetlerinde, dünya ile benzeri bir oranı yakalayabilmemiz için uydu haberleşme hizmetlerinin en az 10 kat büyümesi, gelirlerin ise yaklaşık 1 milyar dolar olması gerekiyor.
TÜRKSAT Dalın Gelişiminde Kritik Bir Role Sahip
Türkiye’de BTK tarafından UHH vermek üzere yetkilendirilmiş 33, GMPCS hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiş 12 işletmeci bulunuyor, lakin yalnızca TÜRKSAT Uydu ve Kablo TV Hizmetlerine ait Vazife Kontratına sahip. Teberci sektörde pek çok girişimcinin bulunduğunu ve bu girişimcilerin desteklenmesi ile UHH alanında ülke olarak kıymetli atılımlar gerçekleştirebileceğimizin altını çiziyor.
Teberci: “Türkiye uydu haberleşme hizmetleri büyüklüğünün artması hem ülke iktisadımızı hem de elektronik haberleşme bölümümüzü geliştirecek ve kalkınmamıza büyük katkı sağlayacaktır. Mevcut düzenlemeler, yeni jenerasyon uydu projelerine uygun olarak, ülkemiz, bölgemiz ve dünya uydu piyasa şartları gözetilerek, Türkiye’nin varması düşünülen amaçlar dikkate alınarak güncellenmelidir. TÜRKSAT Aktif Piyasa Gücüne sahip işletmeci olarak belirlenmeli, kesimdeki pozisyonu ve iş yapma formları gözden geçirilmelidir. TÜRKSAT’ın, bir kamu kuruluşu olarak, Türkiye’de yerli uydu haberleşme bölümünü destekleyen, ekosistemin gelişmesine ve piyasanın büyümesine yardım eden bir kuruluş haline getirilmesini bekliyoruz.” diyor.
TELKODER’den Global Uydu Hizmetleri Pazarında Yer Almak için 8 Teklif
Gelişen teknolojiyle birlikte uydu internet tahlillerinin bölgesellikten çıkarak globalleştiği günümüzde ulusal hareket planımızın da bu gelişmeye paralel olarak güncellenmesi ve ulusal güvenliğimizin de göz önüne alınarak, global iş birliklerine açık hale getirilmesi gerekiyor. TELKODER’e nazaran; T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı başta olmak üzere, Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu, Türkiye Uzay Ajansı, Cumhurbaşkanlığı’nın Dijital Dönüşüm ve Yatırım Ofisleri öncülüğünde, bölüm temsilcilerinin de katkıları ile Türkiye’nin global uydu hizmetleri pazarında yer alabilmesi için en kısa müddette bir çalışma başlatılması kritik bir kıymet taşıyor. TELKODER’in global uydu hizmetleri pazarında yer almak için 8 önerisi ise şöyle:
Türkiye’de uydu dalının gelişiminin sağlanması ve pazarın önünün açılması için, uydu haberleşme hizmetleri pazarında TÜRKSAT’ın Faal Piyasa Gücüne sahip işletmeci olarak belirlenmesi, uydu haberleşme hizmeti toptan sağlayıcısı olarak konumlanması ve son kullanıcıya yalnızca yetkilendirilmiş işletmeciler üzerinden hizmet vererek uydu haberleşme pazarının gelişimine katkıda bulunması.
406 sayılı kanun ile TÜRKSAT’a sağlanan ayrıcalık nedeniyle uydu haberleşme yetkilendirmesi sahibi UHH veren işletmeciler TÜRKSAT ile kamu pazarında rekabet edememektedirler. Rekabetin olmadığı kamu pazarında faal ve uygun eser fiyatlarının oluşması mümkün değildir. Kelam konusu ayrıcalığın yürürlükten kaldırılarak, kamu kurum ve kuruluşlarının uydu üzerinden muhtaçlık duydukları hizmetleri serbestçe istedikleri işletmeciden alabilmelerinin sağlanması.
TÜRKSAT’ın bir kamu kuruluşu olarak, Türkiye’de yerli uydu haberleşme bölümünü desteklemesi, ekosistemin gelişmesine ve piyasanın büyümesine yardım etmesi, uydu internet projelerinde birlikte çalıştığı işletmecilere bütçe, donanım, teknik tasarım, vs. üzere bahislerde dayanakta bulunması, mahallî sistem bütünleştirici uydu firmalarının eğitimini destekleyerek bölümün bilgi birikimini ve iş yapma hevesini arttırması.
Yeni gelişen global uydu internet projelerinde Türkiye’nin de yer alması ve bu teknolojilerin ülkemiz çıkarına kullanılmasının yolunun açılması için tüm kesim temsilcilerinin katkılarıyla bir çalıştay düzenlenmesi.
Bu çalıştayda, ülkemizde uydu haberleşme hizmetleri için gereksinim duyulan mevzuat değişikliklerine ait tekliflerin tespit edilmesi, tartışılması ve Türkiye’nin yeni jenerasyon LEO ve MEO uydu projeleri için gerekli altyapı gereksinimleri belirlenerek, katkı ve iştirak stratejilerinin oluşturulması.
Durumumuzu geliştirmek ve dünya uydu teknolojilerinde gerçekleşen yeni gelişmelere uygun olarak üstte bahsettiğimiz çalıştay sonucunda ortaya çıkacak yasal düzenlemeler acilen gerçekleştirilmelidir. Uydu hizmetlerinde, bölgesel bir oyuncu haline gelebilmemiz için global iş birlikleri yapmamız kaidedir. Türkiye, Uydu Haberleşme Hizmetleriyle ilgili Memleketler arası İşbirliklerinin içinde bulunmalıdır.
Elektronik Haberleşme Kesimi Yetkilendirme Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile uydu üzerinden elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmecilere “kullanıcılarına ilişkin trafikleri Türkiye Cumhuriyeti sonları içerisinde kurulmuş uydu yer istasyonları üzerinden geçirme yükümlülüğü” getirilmiştir. Bu yükümlülük yalnızca tasarım etabında olan ve gelecekte gerçekleşmesi planlanan projeler için mümkün olabilecektir. Bu nedenle tasarım safhası geçilmiş mevcut uydu sistemlerinde bu yükümlülüğün uygulanması mümkün görünmemektedir.
Türkiye’de uydu üzerinden hizmet sağlayan işletmecilerin ve uydu hizmetleri pazarının büyümesi için, haberleşme uydularına ve öbür uzun aralı araçlara erişim sağlayan memleketler arası telekomünikasyon ağının ve projelerinin bir kesimi olacak uydu yer istasyonu yatırımlarının yapılması gerekmektedir. Fiyat/kalite kıymeti olarak, Türkiye’de altyapı/karasal çizgi fiyatlarına bakıldığında, fiyatların memleketler arası fiyatlar ile yarışır durumda olmadığı görülmektedir.
Bu nedenle Türkiye bu güne kadar, global uydu projeleri içinde yer alamamıştır. Ülkemizde 100 Gbps’lik karasal bir hatta bile yurt dışına nazaran astronomik fiyatlar ödenmektedir. İki noktası İstanbul içerisinde yer alan bir internet devresinin maliyeti yurtdışı devre maliyetlerine nazaran katbekat kıymetlidir. Yurtdışı devre fiyatları bu kadar düşükken, ülkemiz içerisinde (Local Loop) devre fiyatları bu kadar yüksek olmamalıdır.
Hürriyet
