Van Gölü’nün olduğu bu özel coğrafyada son üç yıldır keşif ve görüntüleme emelli çok sayıda dalış gerçekleştirdik. Van ve Bitlis vilayetlerinin değerlisi olan bu havza; su yolları, özgün yapıları, mikrobiyalitleri ve sualtındaki arkeolojik ve ekolojik kıymetleri, el değmemişliğiyle bizi kendine hayran bıraktı. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı’nın (DAKA) takviyesiyle sürdürdüğümüz keşif ve görüntüleme çalışmalarında bir defa daha anladık ki bir açık hava müzesi üzere olan Van Gölü, muhakkak korunması ve geleceğe aktarılması gereken kültürel bir miras.
Doğunun gizemli suları
Sodalı suların bir kalkan üzere koruduğu arkeolojik eserler ve batıklar, peribacalarını andıran formlarıyla sizi mitolojik bir çağa ışınlayan mikrobiyalitler (mercan kayalıklarına benzeyen oluşumlar), 4 metre derinlikteki Selçuklu mezar taşları, 2017’de en büyük arkeolojik keşiflerden biri seçilen Adilcevaz Kalesi ve elbette ömür azmi ve sabrıyla insanlığa ilham veren incikefali… Hepsi, doğunun bu gizemli sularında görülmeyi bekliyor.
Akdamar Adası ve batıklar
Ortaçağ Ermeni mimarisinin en hoş yapıtlarından biri Akdamar Kilisesi. Üzerindeki kabartmalar görülmeye paha. Bitki, hayvan motifleri ve rölyef süslemeleri… Tüm figürler pek çok tarihi hadisesi anlatıyor. Âdem ile Havva’nın cennetten kovuluşu, Yunus Peygamber’in denize atılışı, Hz. Meryem ve İsa bunlardan birkaçı. Tatlı su kaynağı adada yok. Lakin tamir çalışmalarında bir yeraltı odasının tatlı su elde etmek için inşa edildiği anlaşılmış. Adada dalış yapmak mistik manada etkileyici. Lakin suya düşüp boğulan tavşanları derinlerde görmek hüzün verici. Dünyanın farklı noktalarında pek çok batık dalışı yaptık. Lakin burada gördüğümüz hepsinden farklıydı. Zira ortadan geçen vakte rağmen orijinal kalmayı başarmış. Tatvan’ın Hanelmalı Köyü açıklarında. Rusların bölgeyi işgal ettiği 1915-1917’de Van Gölü’nde ulaşım ve cephane sevkıyatında kullanılan üç Rus gemisinden biri olduğu biliniyor.
Fotoğraf: Tahsin Ceylan
Her düzey dalgıca uygun
1958’de Reşadiye kıyılarında fırtına nedeniyle batmış. İnsan kaybının olmadığı kazada 60 kadar koyun telef olmuş. Yaklaşık 40 metre uzunluğundaki geminin genişliği 6.1 metre. Çanakdüzü açıklarında 10-22 metre derinlikteki batık her düzeyden dalgıç için uygun.
Gevaş’taki Selçuklu mezar taşlarıysa 70 yıl evvel yerinden sökülerek iskele imalinde kullanılmış ve vakitle sular altında kalmış. Yüzeye
3-4 metre derinlikte bulunan taşlar, birinci kere 1995’te sualtı görüntüleme direktörü Tahsin Ceylan tarafından belgelenmişti. Burada aletli dalışa gerek kalmadan, şnorkelle de taşları görmeniz mümkün.
Urartuların mirası
2017’de en değerli arkeolojik keşif seçilen Adilcevaz Kalesi, yaklaşık 3 bin yıllık tarihiyle göz kamaştırıyor. Kalenin üstü 5, tabanıysa 20 metre derinlikte. Sodalı su nedeniyle tahrip olmadan günümüze kadar gelmeyi başaran yapıtın duvarlarındaki aslan figürü dikkat cazibeli. Kalenin etrafındaki amforalar ve kurallar de görülmesi gereken değerli eserler ortasında.
Dünyanın en büyüğü
Mikrobiyalit bir tıp mercan. Gölün yerindeki çatlaklar sayesinde oluşuyor. Göldeki çatlaklardan çıkan kalsiyum ve varlıklı sularla oluşan mikrobiyalitler, siyano bakterileriyle birleşerek bu mükemmel manzaraları ortaya çıkarıyor. Geçen yıl dünyanın en büyük mikrobiyalitini 23.3 metreyle Altınsaç’ta keşfettik ve görüntüledik. Yaklaşık 70 bin yaşında olduğu varsayım edilen bu süper yapı, derinlerde heybetiyle büyüleyen ulu bir dağı andırıyor. Mikrobiyalitlerin üst kısımlarındaki beyazlıklar tatlı su çıkışlarını ve yeni oluşan mikrobiyalitleri işaret ediyor. Doğal hazine diyebileceğimiz bu oluşumlar ekosistem için kıymetli bir yere sahip.
Hazır gitmişken bunları da görün
Nemrut Krater Gölü
Son devirde doğaseverler tarafından sıkça tercih edilen Nemrut Krater Gölü, Bitlis, Tatvan sonlarında sönmüş bir volkan. Patlama sonucu oluşan çö küntüyle ortaya çıkan gölün en derin noktası 155, en yüksek noktası 2 bin 935 metre. Tarihte ‘Büyük İskender’in Cenneti’ olarak da bilinen gölün çabucak yanında 11 metre derinlikte Ilıgöl var.
Akıntıya karşı seyahat
Van Gölü’nün endemik tipi incikefali, her yıl nisan ayında üremek için sürüler halinde tatlı su yataklarına göç ediyor. Milyonlarca balığın üstün bir motivasyon ve kararlılıkla senkronize halde akıntının bilakis yüzüşü, insanın hayal gücünü
zorlar nitelikte.
Sütçüde kahvaltı yapın
Burada kahvaltı salonlarına ‘sütçü’ deniyor. Van kahvaltısının giderek bozulmasını üzülerek izleyenlerdenim. Matbah-ı Van, bu olumsuz gidişatı olumluya çevirmeyi şimdiden başarmış. Pek çok eser Vanlı bayanlar tarafından konutta üretiliyor.
Hürriyet
