ABD’de merakla beklenen başkanlık seçimleri evvelki gün gerçekleştirilirken, sonuç dün muhakkak olmadı. ABD Lideri Donald Trump ve Demokrat rakibi Joe Biden başa baş bir yarış verdi. Posta ile kullanılan oylardan ötürü “çekişmeli eyaletler”de sayım uzadı. Başlangıçta sonuçlar Trump’ın ikinci zaferine işaret ederken, posta oylarının sayımına geçilmesiyle tablo Biden lehine değişti. Seçim öncesi yapılan anketler, erken oy kullananların çoğunluğunu Demokrat Parti seçmenin oluşturduğunu ortaya koyuyordu.
ÇEKİŞMELİ EYALETLER
– Kritik eyaletlerin en kıymetlisi olan ve lideri seçecek 538 üyeli “Seçiciler Kurulu”nda 20 delegesi bulunan Pensilvanya’da oyların yüzde 84’ü sayılmışken Trump, Biden’ın 5 puan önündeydi. Sayımda sona yaklaştıkça fark Biden lehine süratli biçimde kapanıyordu.
– Trump, bir başka kıymetli eyalet olan Florida’yı ise yüzde 51.2 ile kazandı.
– Dün gece itibariyle Seçiciler Kurulu’nda son durum 253’e 213 Biden lehine olsa da Pensilvanya ile Nevada ve Arizona’da durum netleşmedi. Bu 3 eyaletin toplamda 37 delegesi bulunuyor.
– Oyların yüzde 86’sının sayıldığı Nevada eyaletinde 8 binden az farkla Demokrat aday Biden öndeydi.
RENK DEĞİŞTİRENLER
– Oyların yüzde 86’sı sayılmışken Biden, Arizona’da yüzde 51 ile Trump’ın 3 puan önündeydi. Bu türlü sonuçlanması halinde Arizona’da 1996’dan bu yana birinci defa Demokratlar kazanmış olacak.
– Evvelki seçimde tercihini Trump’tan yana kullanan Michigan’da Biden yüzde 49.8’le kazanarak 16 delegeyi hanesine yazdırdı.
– 2016’da Trump’ın birinci çıktığı Wisconsin’de bu sefer yüzde 49.4’le Biden zafer ilan etti. Lakin Trump’ın kampanya grubu, bu eyalette oyların tekrar sayılmasını isteyeceklerini duyurdu.
MAHKEMELİK OLDULAR
Wisconsin’e yapılan itirazın dışında Lider Trump’ın grubu, Pensilvanya ve Michigan eyaletlerinde devam eden oy sayım süreçlerinin durdurulması için dava açtı. Davaya münasebet olarak, “gözlemcilerin sandıklara yaklaşmasına müsaade verilmemesi” gösterildi.
TRUMP: BİZ KAZANDIK
Dün sonucun netleşmekten uzak olduğu bir ortamda ABD Lideri Donald Trump Beyaz Saray’da tartışmalı açıklamalarda bulundu. Oy sayımında “hile” yapıldığını öne süren Trump, “Bu ülkemiz için bir utançtır. Biz bu seçimleri kazanacaktık ve kazandık da. ABD Yüksek Mahkemesi’ne gideceğiz” dedi. Trump, birtakım eyaletlerde posta ile oy verme sürecinin devam etmesini de eleştirdi. Fakat uzmanlar bunun eyalet maddelerine uygun olduğuna dikkati çekiyor. Öte yandan Trump, ilgili kurallar gereği, pek çok eyalette posta yoluyla kullanılan oyların daha geç sayılmaya başlanmasıyla değişen tablonun kuşkulu olduğunu sav etti ve Twitter’dan, “Demokratların denetimindeki çabucak hemen tüm kilit eyaletlerde yarışı önde götürüyordum. Sonra bir bir bu eyaletlerde sürpriz oyların sayılmasıyla ben geriye düştüm. Çok ilginç” paylaşımını yaptı. Uzmanlar, çoğunluğu Demokratlar tarafından kullanıldığı bilinen posta oylarının sayımına geçilmesiyle tablonun değişebileceğini tabir ediyordu. Bu ortada Twitter, Trump’ın dünkü pek çok paylaşımına “tartışmalı” ve “yanıltıcı” olduğu gerekçesiyle “uyarı” etiketi koydu.
BIDEN: KAZANAN BİZ OLACAĞIZ
Sonuçlar şimdi netleşmeden kameralar karşısına geçen Joe Biden, “Tarihimizde hiç olmadığı kadar çok Amerikalı bu seçimlerde oy verdi. 150 milyondan fazla kişi oyunu kullandı. Bu inanılmaz. Artık, uzun bir oy sayımından sonra, başkanlığı kazanmak için gerekli 270 delege sayısına ulaşacağımız netleşti. Zafer ilan etmek için değil, oy sayımı bitince kazanan olacağımızı söylemek için buradayım” dedi. Demokratların adayı olarak seçime girdiğini kaydeden Biden, “Ancak tüm Amerikalıların lideri olarak yöneteceğim” diye konuştu. Oy sayımlarının durdurulmasına yönelik Trump’ın grubunun müracaatlarına da değinen Biden, “Her oy sayılmalıdır. Halk susturulamaz” tabirlerini kullandı.
BERABERLİK DURUMUNDA NE OLUR?
Delege sayısının 269’da berabere kalması halinde ABD Temsilciler Meclisi, lideri seçerken Senato da lider yardımcısını seçiyor. Bu durumda ortaya Demokratların çoğunluğundaki Temsilciler Meclisi’nin Joe Biden’ı lider yaptığı, Cumhuriyetçilerin çoğunluğundaki Senato’nun ise Mike Pence’i lider yardımcısı seçtiği bir tablo ortaya çıkabilir. Rastgele bir adayın seçim sonuçlarını kabul etmediği bir durumda ise ABD Anayasası’nda sürecin nasıl yürüyeceğine ait net bir açıklama bulunmuyor.
İKTİSAT VE KORONA BELİRLEYİCİ OLDU
ABD’de sandık çıkış anketlerine nazaran seçmenin eğilimini, ekonomik kriz, artan ırkçılık tartışmaları ve koronavirüs salgını etkiledi.
2020 yılına damgasını vuran koronavirüs salgını ve beraberinde gelen ekonomik tasalar ile ırkçılık, polis şiddeti ABD’nin gündemini en çok meşgul eden bahisler ortasındaydı. ABD’nin dünya genelinde salgından en çok etkilenen ülke olması Lider Donald Trump’ın süreci iyi yönetemediği tenkitlerine neden olurken, işsizlik ve ekonomik büyüme sayılarının Trump periyodunda olumlu seyretmesi, Başkan’ın hanesine yazılan artılar oldu. Bu gündem, seçim sonrası anketlerine nazaran sandığa da yansıdı.
İKİ TEMEL ETKEN
Anketlere nazaran 10 Trump seçmeninden 6’sı ekonomiyi tercihlerinde en değerli etken olarak söz ederken, koronavirüs salgınının “bir şekilde” denetim altında olduğunu, toplumsal sıhhat sigortası ve ırk ayrımcılığının daha az öncelikli mevzular olduğunu söyledi. Donald Trump’ın kazandığı 2016 seçimlerinde, oy kullananların yüzde 80 üzere büyük bir kısmı ülke iktisadıyla ilgili negatif görüş bildirmişti. Demokrat Partili Joe Biden’ın seçmeninin tercihinde ise bilhassa salgın idaresi ve ırk eşitsizliği sıkıntılarının tesirli olduğu gözlendi.
AZINLIKLAR BIDEN’A
Siyah George Floyd’un polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesiyle uzun müddet gündemde kalan ırk eşitsizliği konusu Biden seçmeninin bir öbür tercih sebebi olarak göze çarptı. Ön sonuçlara nazaran siyah seçmenlerin yüzde 87’sinin ve Asya kökenliler ile Hispanik seçmenlerin de büyük çoğunluğunun Biden’a oy verdiği saptandı.
KONGRE İSTİKRARLARI
Seçimlerde 435 üyeli Meclis’in tamamı, 100 üyeli Senato’nun üçte biri yenilendi. Dün akşam itibariyle Senato’da Cumhuriyetçilerin 47, Demokratların 46 sandalyeyi garantilediği görüldü. Çoğunluk için 51 sandalye gerekiyor. Temsilciler Meclisi’nde ise Demokratların üstünlüğünün sürmesi bekleniyor.
PİYASANIN REAKSİYONU
Oy sayımının devam ettiği dün ABD borsalarında Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq endeksleri sırasıyla yüzde 1.3, yüzde 2.2 ve yüzde 3.8 yükselişle günü tamamladı. Uzmanlar, Kongre’de oluşan “dengeli” tablonun kritik değişikliklere imkan vermeyeceğine dikkati çekerek, bunun piyasalarda iyimserliğe neden olduğunu kaydetti.
DÜNYA ABD’YE KİLİTLENDİ
Trump’ın erkenden “zafer” ilan etmesi ve seçimi mahkemeye taşıyacağını söylemesi birçok ülkede telaş yarattı. Trump’ın sonuçları kabul etmediği bir senaryoda yaşanması olası istikrarsızlık telaş kaynağı.
– Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer, “Bu çok patlayıcı bir durum. Birçok uzmanın varsayım ettiği üzere bu, ABD’de anayasal bir krize neden olabilir. Ve bu bizi endişelendirmesi gereken bir durum” diye konuştu.
– Avrupa ile ilgilerde Trump’tan daha olumlu bir tablo çizmesi beklenen Biden’ın oy sayımı başladığında anketlerin işaret ettiğinden daha zayıf bir performans göstermesi şaşkınlık yarattı. Almanya Meclisi Dışilişkiler Komitesi Lideri Norbert Röttgen, sonuçların Almanya’yı hazırlıksız yakaladığını söyledi.
– Alman Yeşiller Partisi başkanı Robert Habeck, “Eğer Trump kazanırsa global tertip değerli ölçüde değişecek. Avrupa bir ortaya gelmeli, yoksa memleketler arası manada Avrupa’nın artık hiçbir rolü olmayacak” açıklamasını yaptı.
– İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, sonuçlar konusunda sabırlı olunması davetinde bulunurken, “ABD sisteminde sonuç üretmesine güvendiğimiz denetim ve istikrarlar nizamına ve demokrasinin kıymetlerine hürmet duyuyoruz” dedi.
– İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzalez Laya, ABD’de adaylara, oyların sayılması sürecinin sonuna kadar beklemeleri davetinde bulundu.
KANYE WEST’E 60 BİN OY
Rapçi Kanye West, oy pusulasına ismini yazdırmayı başardığı 12 eyalette toplam 60 bin oy aldı. Müzikçi ve modacı West’e en büyük dayanağı 10 bin oy ile Tennessee eyaleti verdi. West evvelki gün oyunu kullandıktan sonra, “Hayatımda birinci kez oy kullandım. Sahiden güvendiğim birine oy verdim… Kendime” demişti.
BAŞKENTTE PROTESTO
ABD’de 3 Kasım seçimleri görece sakin geçerken, evvelki gün başşehir Washington sokaklarında ABD Lideri Trump tersi şovlar düzenlendi. Yüzlerce kişi, Kongre binasının bulunduğu bölgelerde sokaklara döküldü, yolu trafiğe kapattı ve havai fişekler attı. Güvenlik tedbirlerinin alındığı Beyaz Saray dışında arbede yaşandı. 3 kişi gözaltına alındı. Oregon eyaletinin en büyük kenti olan Portland’da ise silahlı kümeler Amerikan bayrağını yaktı. Oregon eyaletinde bilhassa radikal sağ ve sol kümelerin çatışmasından telaş ediliyor.
TRUMP AKSİSİ 4’LÜ YENİDEN KONGRE’DE
Soldan sağa: Ilhan Omar, Alexandria Ocasio-Cortez, Rashida Tlaib ve Ayanna Pressley
ABD’de başkanlık seçimlerinin yanı sıra yapılan Senato ve Temsilciler Meclisi seçimlerinde de dikkat çeken gelişmeler yaşandı. Temsilciler Meclisi’nde göçmen kökenli kimlikleriyle öne çıkan dört bayan Temsilciler Meclisi üyesi, yine bu vazifeye seçildi. Lider Donald Trump’ın vakit zaman maksat aldığı bu isimler ortasında, Minnesota temsilcisi Ilhan Omar, New York temsilcisi Alexandria Ocasio-Cortez, Michigan temsilcisi Rashida Tlaib ve Massachusetts temsilcisi Ayanna Pressley yer alıyor. Demokrat Parti’den Kongre’ye girmeyi başaran ve beyaz olmayan bu dört isim, “Takım” olarak isimlendiriliyor.
AZINLIĞIN TEMSİLCİLERİ
Somali kökenli Ilhan Omar ve Filistin kökenli Rashida Tlaib, Ekim 2018’de yapılan orta seçimlerinde Temsilciler Meclisi’ne seçilerek ABD Kongresi’nde yer alan birinci Müslüman bayan vekiller olarak kayıtlara geçmişti. Ilhan Omar ayrıyeten, ABD tarihinde Minnesota’yı temsil eden birinci siyah bayan olmuştu.
ABD’DE BİRİNCİ TRANS SENATÖR
ABD’de birinci defa bir trans birey, senatör olarak seçildi. Demokratların adayı Sarah McBride, Delaware Eyaleti Senatosu için yapılan seçimde Cumhuriyetçi aday Steve Washington’ı geride bırakarak bu misyona geldi. LGBTİ+ hakları savunucusu 30 yaşındaki McBride, kazandığının nihaileşmesinin akabinde, “Bugünün, demokrasimizin trans çocuklar için de büyük ve kâfi olduğunu göstermesini umuyorum” diye tweet attı. Vermont eyaletinde ise 26 yaşındaki trans birey Taylor Small, eyalet milletvekili olarak seçildi. Demokratların adayı Small, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, ülkenin beşinci trans milletvekili olduğunu duyurdu.
Hürriyet
