Türk kent kültürünün yaşayan en değerli yapı taşlarından biri olan ve bu nedenle UNESCO tarafından Dünya Mirası kabul edilen Karabük’ün Safranbolu ilçesindeki konaklar, yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) uğraş sürecinde sahiplerinden daha çok ilgi görmeye başladı. Kovid-19 önlemleri kapsamında uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması ve “evde kal” davetleri doğrultusunda apartman dairelerinde kalmak istemeyen konak sahipleri, soluğu daha evvel boş tuttukları, ekseriyetle üç katlı, 8-10 odalı, gereksinimlere uygun tasarlanmış ve estetik biçimde şekillendirilmiş klasik konaklarda aldı.
Bilhassa geniş aileler, büyük kültür birikiminin ve yüksek seviyede ustalığın eseri olan, atalarından kalma konaklara yerleşti. Safranbolu Kaymakamı Mehmet Türköz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Osmanlı’dan kalma değerli bir kent olan Safranbolu’nun tarihi ile öne çıktığını ve bu nedenle UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunduğunu hatırlattı. İlçede yaşayanların ekseriyetle yazlık ve kışlık olarak iki meskeni bulunduğunu, birinin tarihi bölgede klâsik Türk meskeni, başkasının ise yeni yerleşim yerindeki apartman dairesi olduğunu anlatan Türköz, Safranboluluların salgın devrinde klasik meskenleri tercih ettiğini lisana getirdi.
Safranbolu’da yaklaşık 2 bin klâsik Türk konutu bulunduğunu aktaran Türköz, “Vatandaşlarımız pandemi sürecinde dikey mimarideki apartmanlardan çıkarak konaklarına, klâsik meskenlerine geldiler ve süreci rahat, sağlıklı bir formda geçirmeyi tercih ettiler. Aslında Safranbolu da içinde yaşayarak müdafaa kültürüne sahip bir kentimiz.” diye konuştu. Türköz, insanların tarihi yapılarda daha çok hareket edebildiğinin altını çizerek, boş duran birtakım konakların yine fonksiyon kazanmasının da ilçeye yararlı olduğunu vurguladı.
“Eski kentlerde birlikte yaşama keyfini, sanatını sürdürürüz”
Kent üzerine çalışmalar yapan ve birçok kitabı bulunan, salgın periyodunda de klâsik Safranbolu meskeninde yaşamayı tercih eden 74 yaşındaki araştırmacı-yazar Aytekin Aytekin de tarihi Safranbolu meskenlerinin insanların hayatına nazaran biçimlendiğini belirtti.
Klâsik meskenlerin avluları bulunduğunu söyleyen Aytekin, şu bilgileri aktardı: “Safranbolu konutlarının dizaynında tek bir unsur vardır, odağında insan vardır. Mesken insanın hayat biçimine nazaran tasarlanır ve yapılır. Günümüzde ise bunun aksisi olan bir uygulama var. Safranbolu konutları nasıl beşere nazaran biçimleniyorsa, günümüzdeki beton meskenlere nazaran de beşerler biçimleniyor. Konut nasılsa ona uymak zorundasınız.
Safranbolu konutlarının yer artı 3 katlı olması, 8 ila 10 ortasında odasının olması, bu odaların güneşi doğumundan batımına kadar görebilmesi… Odalarda saat ve ısı farkına nazaran hareket yeteneği, her oda içerisinde yeme-içme, yatma, abdest alınabilecek gusülhane ve yüklüğün bulunması, dolapların bulunması beşere hayat keyfi veriyor.”
Salgın periyodunda 651 metrekarelik klasik Safranbolu meskeninde hayatını sürdürdüğünü lisana getiren Aytekin, “Bahçeli konutumuzda hiç sıkıldığımı söyleyemem. Konutlar ahşap olduğu için nefes alır. Pencerelerden baktığınızda inanılmaz bir kent panoramasıyla hanları, hamamları, mescitleri, meskenleri gözleyebilirsiniz. Halbuki apartman penceresinden baktığınızda karşı apartmanı ve büyük bir beton kütlesinden diğer bir şey göremezsiniz. Nefes de alamazsınız. Çağdaş hayat bizi biçimlendirir, eski kentlerde ise birlikte yaşama keyfini, sanatını sürdürürüz.” diye konuştu.
Aytekin, tarihi konutlardaki mutfak ve ambarlarda insanların bir kışı geçirecek kadar yiyecek ve içecek stoklayabildiğine işaret ederek, bu çeşit klâsik konutlarda komşuluk ilgilerinin de ileri seviyede olduğuna dikkati çekti. Kovid-19 ile uğraş devrinde babasından kalan asırlık konakta kalmayı tercih eden 84 yaşındaki Yılmaz Kavuşturucu ise apartman dairesi yerine 3 dönüm bahçesi olan konakta salgın devrini geçirdiğini, bu karardan ötürü da son derece memnun olduklarını anlattı. Kavuşturucu, ahşabın kokusuyla yaşamadan bu atmosferin anlatılamayacağını söz etti.
Hürriyet
